قفل دار کردن مخازن زباله، انحصار مافیا یا تقویت بهداشت شهری؟

چهارشنبه 14 مهر 1400 ساعت 01:07

صدرالدین علیپور مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری گفته شهرداری باید شکل مخازن زباله فعلی را عوض کند تا زباله‌گردان نتوانند از مخازن زباله‌برداری کنند. به گفته او قرار است کاوری قفل‌دار برای مخازن زباله تعبیه شود که تنها با کلید و توسط کارگران شهرداری باز شود.

  شعار سال: ابتدای امسال ابوالفضل قناعتی عضو سابق شورای شهر تهران گفته بود شهرداری می‌تواند از جمع‌آوری و بازیافت زباله‌های خشک ماهانه درآمد ۴ هزار میلیارد تومانی داشته باشد. با توجه به گفته قناعتی و کسری بودجه‌ای که مسئولان شهری از آن صحبت می‌کنند، می‌توان دریافت که قفل‌های شهرداری در راستای انحصاری کردن بازیافت و دستیابی به این درآمد ۴ هزار میلیارد تومانی است.

سیستم جمع‌آوری زباله تهران در دست پیمانکاران شهرداری است و تاکنون پیمانکاران شهرداری با به کار گرفتن نیرو‌های افغانستانی که بخش قابل توجه آن‌ها کودکان بودند، در تلاش برای بالابردن هر چه بیشتر سود بوده اند. براساس یافته‌های پژوهشی که توسط انجمن حمایت از کودکان در خرداد ۱۳۹۸ منتشر شد، حدود ۹۵.۵ درصد از زباله‌گرد‌های شهر تهران از استان هرات افغانستان هستند.

تنها رسمیت این نیرو‌های زباله‌گرد کاور‌هایی است با لوگوی شهرداری، و بیمه و قوانین کار برای آن‌ها اجرا نمی‌شود. شهرداری که زمانی متعهد به ارائه زیرساخت به پیمانکاران برای اسکان رسمی کارگران پسماند خشک بود، امروز تدارک اسکان کارگری توسط پیمانکاران در مراکز بازیافت زباله را ممنوع اعلام کرده است. امری که به رشد جغرافیای غیررسمی حول زباله دامن زده است، چراکه زباله‌گردان شرایط امکان اسکان رسمی را ندارند و در فضا‌هایی مانند گود‌ها و گاراژ‌های حاشیه شهر مجبور به اسکان می‌شوند.

محسن هاشمی رئیس شورای شهر دوره‌ی قبل گفته بود که مافیای زباله با استفاده از کودکان کار و اتباع خارجی، کارتن‌خواب‌ها و کارگران محروم، علاوه بر مسائل زیست‌محیطی و تهدید سلامت جامعه، موجب بروز «آسیب‌های اجتماعی» نیز شده‌اند.

مدیران سازمان مدیریت پسماند همواره بر اهمیت «مبلمان شهری» و «سیمای خوب» شهر اشاره می‌کنند. مسئولان در موضوع کودکان کار و زباله‌گرد همواره ظاهرسازی کرده و همزمان با بهره‌کشی از آنها، با حذف زباله‌گرد‌ها و کودکان از سطح شهر صورت مسئله را پاک کرده و به گود‌های خارج شهر و مشاغل نامرئی‌تر می‌کشانند.

اما سوال بسیاری پژوهش‌گران این حوزه این است که این مافیای زباله تحت چه عنوانی کار می‌کند و شهرداری چه نظارتی بر پیمانکاران خود دارد؟ براساس پژوهش انجمن حمایت از کودکان کار تعداد زباله‌گرد‌ها در تهران ۱۴ هزار نفر است که چهارهزار و ۷۰۰ نفرشان کودک هستند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد ۴۰درصد این کودکان بی‌سواد مطلق هستند، ۳۷درصدشان ترک تحصیل کرده‌اند، ۵۹درصدشان در زمان جمع‌آوری زباله، همراه دارند، ۶۲درصدشان بدون دستکش زباله‌ها را می‌گردند و میانگین کارشان نیز روزی ده ساعت و نیم است.

این روند در طی سال‌ها برای سود بیشتر از زباله پیش گرفته شده بود، اما اکنون که شهرداری و سازمان‌های مختلف از کسری بودجه صحبت می‌کنند و ایده شهرداری برای قفل زدن مخازن زباله شکل گرفته؛ تنها تبعات طرح جدید سود محوری افسار گسیخته نخواهد بود، بلکه باید منتظر شرایط سخت‌تر برای نیرو‌های کار غیررسمی و مهاجر نیز بود.

پاسخ مشترک مسئولان برای معضلات متعدد پایتخت از جمله حمل‌ونقل گران، ترافیک، نبود پیاده‌رو، و آلودگی هوا کسری بودجه است. در این میان شهرداری تصمیم گرفته هزینه بالایی برای تعویض سیستم زباله صرف کند بدون آنکه ضرورت این کار را بیان کرده باشد. هزینه‌ای که شهرداری حاضر نیست برای دیگر معضلات شهری داشته باشد چرا که سود کلانی برای شهرداری و پیمانکارانش دارد و قربانیان آن نیرو‌های غیررسمی و کودکان کار خواهند بود.