پسماند ایران : پلاستیکهای غیرقابل بازیافت یا همان ضایعات پلاستیکی، زیانبارترین آسیبها را به محیطزیست کشور وارد میکند. پلاستیکهای قابل بازیافت هم فقط از طریق دستگاه زبالهسوز تجزیه میشوند. زبالهسوز نیز آثار مخربی برای محیطزیست دارد که شاهد آن شاخص هوای ناسالم آرادکوه تهران است. حالا روز گذشته دانشگاه تهران طی فرایندی موفق به تبدیل ضایعات پلاستیکی به سوخت شد؛ اتفاقی که میتواند بسیاری از مشکلات سیستم بازیافت کشور را از این پس دگرگون کند.
علیرضا سزاوار
پلاستیکهای غیرقابل بازیافت یا همان ضایعات پلاستیکی، زیانبارترین آسیبها را به محیطزیست کشور وارد میکند. پلاستیکهای قابل بازیافت هم فقط از طریق دستگاه زبالهسوز تجزیه میشوند. زبالهسوز نیز آثار مخربی برای محیطزیست دارد که شاهد آن شاخص هوای ناسالم آرادکوه تهران است. حالا روز گذشته دانشگاه تهران طی فرایندی موفق به تبدیل ضایعات پلاستیکی به سوخت شد؛ اتفاقی که میتواند بسیاری از مشکلات سیستم بازیافت کشور را از این پس دگرگون کند.
آمارها نشان میدهد در هر دقیقه یک میلیون پلاستیک به چرخه محیطزیست جهان وارد میشود و رکورد این موضوع هم متعلق به ایران است! به طوری که هر ایرانی سه برابر سایر مردم جهان از پلاستیک استفاده میکند.
آسیب ۲۰۰ هزارتنی به طبیعت
اهمیت مقابله با ضایعات پلاستیکی در آنجاست که به گفته رئیس سابق فراکسیون محیطزیست مجلس، ایران جزو پنج کشور اول جهان در مصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در دنیاست و میزان مصرف پلاستیکهای تولیدی در ایران روزانه ۶۰۰ تن و سالانه نزدیک به ۲۰۰ هزار تن تخمین زده میشود.
رهاسازی پلاستیک هم اکنون آسیب زیادی به گیاهان و حیوانات مناطق محافظتشده و محافظتنشده کشور زده که مرگ و سرطان نشخوارکنندگان از نمونههای بارز آن است.
صنعت پلاستیک به عنوان زیرمجموعهای از صنعت پتروشیمی، صنعتی بسیار آببر است. از مراحل نخست استخراج نفت و گاز به عنوان خوراک اصلی این صنعت تا تولید پلاستیکهای مورد استفاده مردم، سیکل بزرگی از مصرف آب در این چرخه به کار میرود که با بازیافت نشدن پلاستیک، این سیکل به طور کامل هدر میشود.
غلبه بر چالش اصلی پسماند کشور
روز گذشته آزمایشگاه فرآیندهای شیمیایی پیشرفته دانشکده شیمی دانشگاه تهران موفق به استفاده از تولید سوخت از ضایعات پلاستیک از طریق فرآیند «پیرولیز» شد.
در فرآیند «پیرولیز»، پلاستیکهای غیرقابل بازیافت در فضای عاری از اکسیژن تحت تجزیه ترموشیمیایی قرار گرفته و به محصولات با ارزش تبدیل میشوند. این فرایند به دو روش کاتالیستی و غیرکاتالیستی انجام میشود. استفاده از این دو روش همزمان با هم در غرب آسیا بیسابقه است. کاتالیست مادهای است که سرعت واکنشهای شیمیایی را از طریق کاهش انرژی فعالسازی افزایش میدهد.
مجری این طرح با بیان اینکه این فناوری چالشهای مدیریت پسماند را برطرف میکند و به تولید محصولات ارزشمندی منجر میشود، به ایسنا گفت: از محصولات این فرآیند میتوان به کربن فعال و ترکیبات مایع و گاز اشاره کرد که بهعنوان سوخت یا منبع مواد شیمیایی به کار گرفته میشوند.
دستیابی به ۲ هدف مهم
دکتر مجید سعیدی استفاده از دستگاه زبالهسوز را عاملی برای ورود آلاینده به جو دانست و گفت: این فناوری (تولید مکمل سوختی از ضایعات پلاستیک) این معضل را برطرف میکند.
مجری این طرح با بیان اینکه علاوه بر تولید سوخت بهعنوان یکی از نیازهای اساسی کشور با استفاده از تکنولوژی دانشگاه تهران، این طرح پژوهشی نقش مهمی در رفع آلودگیهای زیست محیطی دارد، افزود: امروزه حجم پسماندهای پلاستیکی به دلیل کاربردهای گسترده انواع پلاستیکها در سبک زندگی مدرن، بسیار قابلتوجه است و به دلیل آثار زیانبار آن بر طبیعت، به یکی از چالشهای زیستمحیطی تبدیل شدهاست. از سوی دیگر، تولید گسترده محصولات پلیمری سبب کاهش منابع خام از جمله نفت و گاز شدهاست.
سعیدی خاطر نشان کرد: از اینرو برای ارائه راهکاری مناسب در مواجهه با معضل پسماندهای پلاستیکی، سعی شدهاست تا در این طرح پژوهشی با بهرهگیری از فرآیند پیرولیز کاتالیستی/ غیرکاتالیستی، به دو هدف کلی زدودن پسماندهای پلاستیکی از محیطزیست و تبدیل تهدید مذکور به یک فرصت دست پیدا کنیم.
وی ادامه داد: با فناوری پیرولیز، پرمصرفترین پلاستیکها در کشور شامل پلیاتیلن (PE) سبک و سنگین، پلیپروپیلن (PP) و پلیاستایرن (PS) که بسیار هم برای طبیعت مضر هستند، مطالعه، تحلیل و در نهایت راهحل به دست آمد. فرآیند کشفشده محققان دانشکده شیمی با توجه به سادگی فرآیند، از جاذبه کافی اقتصادی جهت سرمایهگذاری برخوردار است و میتواند در راستای حفظ محیطزیست مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
مهار ۳۰ درصد از زبالههای کشور
گفتنی است میانگین مدت زمان مورد نیاز برای تجزیه کیسههای پلاستیکی غیرقابل بازیافت در طبیعت ۳۰۰ است! همین عمر طولانی و خطرناک سبب بروز نگرانیهای زیستمحیطی در جهان شدهاست. هماکنون، سالانه حدود یک میلیون تن پلاستیک در ایران مصرف میشود و این میزان به طور مداوم در حال افزایش است.
این حجم از مصرف پلاستیکها در کشور موجب تولید حجم قابلتوجهی ضایعات پلاستیکیشده و در حدود ۳۰ درصد از کل زبالههای تولید شده در کشور را شامل میشود. مواد زائد پلاستیکی نیز همچون سوختهای مشتق شده از نفت، حاوی عناصر کربن و هیدروژن هستند، با این تفاوت که زنجیره کربنی طولانیتری نسبت به سوختهای LPG، بنزین و گازوئیل دارند. مسئلهای که موجب تبدیل مواد زائد پلاستیکی به سوخت میشود.
پیرولیز هم یک روش کارآمد برای تبدیل و مدیریت پسماندهای پلاستیکی به محصولات ارزشمند همچون سوخت مایع و گاز سنتز (از مشتقات گاز مایع) در محیطی بدون اکسیژن و در طیف دمایی ۳۰۰ تا ۹۰۰ درجه سانتیگراد است.
بازده محصولات متعدد حاصل از پیرولیز، به نوع مواد اولیه، گستره دمای عملیاتی، سرعت گرمایش و نوع رآکتور مورد استفاده بستگی دارد. پیرولیز غیرکاتالیستی حرارتی پلاستیکها، در دمای بالا انجام میشود و بیشتر از اینکه سوخت تولید کند، مواد پلیمری با ارزش میتوان از آن تولید کرد. پیرولیز کاتالیستی هم سبب کاهش دمای واکنش، ارتقای واکنش تجزیه و تولید سوخت با حداقل آلایندگی میشود.
منبع: روزنامه جوان