پسماند ایران : مشکل زباله در کهگیلویه و بویراحمد، مساله‌ای است که نه تنها این استان، بلکه بسیاری از مناطق دیگر کشور را نیز درگیر کرده است. انباشت زباله در طبیعت، آلودگی آب‌های زیرزمینی، انتشار گازهای گلخانه‌ای و ایجاد مناظر زشت تنها بخشی از مشکلات ناشی از مدیریت نادرست پسماند هستند. اما آیا این بحران تنها یک تهدید است، یا می‌تواند به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل شود؟
به گزارش ایرنا مدیریت پسماند، یکی از چالش‌های بسیاری از جوامع در عصر حاضر است. افزایش جمعیت، صنعتی شدن و تغییر سبک زندگی، حجم زباله تولید شده را به طور چشمگیری افزایش داده است. این مساله، علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی، تهدید جدی برای سلامت انسان‌ها و اقتصاد جوامع محسوب می‌شود. در این میان، استان کهگیلویه و بویراحمد نیز از این معضل مستثنی نبوده و با چالش‌های جدی در زمینه مدیریت پسماند روبرو است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کهگیلویه و بویراحمد اعلام کرد که تهیه یک طرح جامع برای مدیریت پسماند و روش‌های مناسب دفع آن به عنوان اولویت‌های مهم استان در نظر گرفته شده است. عیسی شهامت در جلسه کارگروه مدیریت پسماند استان با تأکید بر لزوم تسریع در ساماندهی پسماندهای صنعتی، به بررسی و تصمیم‌گیری در خصوص تدوین طرح جامع پسماند استان و روش‌های دفع مؤثر آن پرداخت. شهامت تصریح کرد که تفکیک زباله از مبدأ یکی از برنامه‌های کلیدی و مورد توجه است، اما با وجود تلاش‌های انجام شده، هنوز فرهنگ‌سازی و جنبه‌های اقتصادی این طرح به‌طور کامل محقق نشده است.
تدوین طرح جامع مدیریت پسماند گامی مهم در جهت حل این مشکل پیچیده است. با این حال، اجرای موفق این طرح مستلزم توجه به چند نکته اساسی است. اولاً، فرهنگ‌سازی در زمینه تفکیک زباله از مبدا باید به صورت جدی دنبال شود. ثانیاً، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری تفکیک شده زباله‌ها و همچنین فرآوری آن‌ها ضروری است. ثالثاً، مشارکت همه دستگاه‌های اجرایی و همچنین مردم در اجرای این طرح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
شهامت در مورد ساماندهی پسماندهای عفونی، اعلام کرد که به دانشگاه علوم پزشکی دو هفته فرصت داده شده تا اقدامات لازم را انجام دهد و پس از آن، بازدیدهای میدانی برای تعیین تکلیف این پسماندها آغاز خواهد شد. معاون عمرانی استانداری همچنین اظهار داشت که شهرداری یاسوج یک ماه زمان دارد تا فاز اول کارخانه پسماند را راه‌اندازی کند و وضعیت فاز دوم این طرح را مشخص نماید.
پسماندهای عفونی به دلیل خطرات بهداشتی که برای جامعه دارند، نیازمند مدیریت بسیار دقیق و تخصصی هستند. از سوی دیگر، راه‌اندازی کارخانه پسماند در یاسوج می‌تواند گامی مهم در جهت مدیریت یکپارچه پسماندهای شهری باشد.
مشکل مدیریت پسماند در بسیاری از استان های ایران از جمله کهگیلویه و بویراحمد به یک چالش جدی تبدیل شده است. افزایش تولید زباله، نبود زیرساخت‌های مناسب برای جمع‌آوری و دفع بهداشتی زباله‌ها و همچنین عدم فرهنگ‌سازی کافی در زمینه تفکیک زباله از مبدا از جمله دلایل اصلی این مشکل هستند. در سال‌های اخیر، تلاش‌های مختلفی برای حل این مشکل صورت گرفته است، اما هنوز راه زیادی تا دستیابی به یک سیستم مدیریت پسماند پایدار باقی مانده است.
شهامت افزود: پایش میدانی از دپوی زباله و نخاله‌های ساختمانی در حریم جاده‌ها، به ویژه جاده‌های ورودی شهرها، توسط تیمی متشکل از نمایندگان استانداری، محیط زیست، راهداری، حمل و نقل جاده‌ای، فرمانداری و شهرداران انجام خواهد شد و پس از این بازدید، راهکارهای لازم در جلسه‌های آتی ارائه خواهد شد. وی خاطرنشان کرد که تمامی گزارشات قابل ارائه باید به‌صورت مستند به همراه چالش‌ها و راهکارها توسط نهادهای مسئول تهیه و در این کارگروه مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار گیرد.
پایش میدانی از دپوی غیرمجاز زباله و نخاله‌های ساختمانی گام مهمی در جهت شناسایی دقیق نقاط بحرانی و برنامه‌ریزی برای رفع آن‌ها است. همچنین، تاکید بر ارائه گزارش‌های مستند و بررسی دقیق آن‌ها در کارگروه مدیریت پسماند نشان از رویکرد علمی و مبتنی بر شواهد در حل این مشکل دارد.
معضل مدیریت پسماند در کهگیلویه و بویراحمد، مانند بسیاری از استان‌های دیگر ایران، ریشه در عوامل مختلفی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به رشد جمعیت، افزایش تولید زباله، نبود زیرساخت‌های مناسب، عدم فرهنگ‌سازی کافی و همچنین کمبود اعتبارات اشاره کرد. برای حل این مشکل، نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه هستیم که در آن همه دستگاه‌های اجرایی، بخش خصوصی و مردم مشارکت فعال داشته باشند. تدوین طرح جامع مدیریت پسماند، فرهنگ‌سازی در زمینه تفکیک زباله از مبدا، ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای جمع‌آوری و دفع بهداشتی زباله‌ها و همچنین نظارت مستمر بر اجرای این طرح از جمله اقدامات ضروری برای حل این مشکل هستند.
در سال‌های اخیر، برخی از شهرهای کشور اقدامات موفقی در زمینه مدیریت پسماند انجام داده‌اند. به عنوان مثال، برخی از این شهرها با اجرای طرح‌های تفکیک زباله از مبدا و ایجاد کارخانه‌های کمپوست توانسته‌اند به نتایج قابل توجهی دست یابند. تجربه این شهرها می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر شهرها از جمله شهرهای استان کهگیلویه و بویراحمد مورد استفاده قرار گیرد.
کارشناسان بر این باورند که مدیریت نادرست پسماند، نه تنها به محیط زیست آسیب می‌رساند، بلکه به صورت مستقیم بر سلامت عمومی، اقتصاد و توسعه پایدار استان تأثیر منفی می‌گذارد. کارشناسان تصریح می‌کنند که نبود زیرساخت‌های مناسب، فرهنگ‌سازی ناکافی در زمینه تفکیک زباله از مبدا و عدم وجود سیستم جامع و هماهنگ برای جمع‌آوری و دفع بهداشتی زباله‌ها از جمله مهم‌ترین دلایل این بحران زیست‌محیطی هستند که به سادگی قابل رفع نیستند.
با این حال، کارشناسان معتقدند که این بحران نه تنها تهدید، بلکه یک فرصت بالقوه نیز محسوب می‌شود. به اعتقاد آن‌ها، زباله‌ها می‌توانند به عنوان منبعی ارزشمند تلقی شوند که در صورت مدیریت صحیح، می‌توانند به تولید انرژی، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی پایدار کمک کنند. کارشناسان می‌گویند که بازیافت زباله و کاهش حجم زباله‌های دفن‌شده، علاوه بر کاهش آلودگی محیط زیست، می‌تواند به صرفه‌جویی در هزینه‌های دفن و کاهش آثار منفی بر زیست‌بوم‌های طبیعی منجر شود.
در راستای مقابله با این بحران، کارشناسان بر ضرورت عزم جدی و همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی، بخش خصوصی و شهروندان تاکید دارند. آنان معتقدند که فرهنگ‌سازی در زمینه تفکیک زباله از مبدا، اولین و مهم‌ترین گام در مسیر کاهش حجم زباله و افزایش میزان بازیافت است. کارشناسان بر این باورند که آموزش و ترویج این فرهنگ در مدارس، ادارات و سطح جامعه می‌تواند نقش مؤثری در کاهش تولید زباله و مدیریت آن ایفا کند.
از سوی دیگر، کارشناسان بر توسعه زیرساخت‌های مدیریت پسماند، از جمله ساخت کارخانه‌های بازیافت و ایجاد سایت‌های بهداشتی دفن زباله، تاکید می‌کنند. آنان بر این باورند که چنین زیرساخت‌هایی نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجهی هستند که می‌تواند با مشارکت بخش خصوصی و حمایت دولت تامین شود و در نهایت به بهبود وضعیت زیست‌محیطی استان کمک کند.
کارشناسان همچنین وضع قوانین و مقررات سختگیرانه برای مدیریت پسماند و برخورد جدی با متخلفان را ضروری می‌دانند. به اعتقاد آن‌ها، جلب مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای طرح‌های مدیریت پسماند می‌تواند به افزایش کارایی و اثربخشی این طرح‌ها کمک شایانی کند و نقش کلیدی در بهبود وضعیت محیط زیست استان داشته باشد.
درمجموع، مدیریت پسماند یک چالش پیچیده و چندجانبه است که نیازمند همکاری همه بخش‌های جامعه است. با توجه به اهمیت این موضوع برای سلامت محیط زیست و انسان، مسئولین باید با جدیت بیشتری به این موضوع بپردازند و با اتخاذ تدابیر مناسب، نسبت به حل این مشکل اقدام کنند.
مدیریت صحیح پسماند چالشی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند رویکردی جامع و بلندمدت است. آنان معتقدند که با اتخاذ تدابیر مناسب و همکاری همه‌جانبه، می‌توان از این بحران عبور کرد و محیط زیستی سالم‌تر و آینده‌ای بهتر برای نسل‌های آینده رقم زد.
