مدیریت پسماند؛ وعده‌ محیط‌زیست که دست مازندران را نگرفت

پسماند ایران به گزارش خبرگزاری فارس از نوشهر، در سفر اخیر شینا انصاری رئیس سازمان محیط زیست به مازندران و تاکید وی بر مطرح شدن پسماند استان در نخستین جلسه کارگروه ملی پسماند در دولت چهاردهم، امیدها برای حل معضل دیرینه پسماند در این استان افزایش یافت؛ اما با گذشت چند هفته از آن زمان و تشکیل نشدن جلسه ملی کارگروه مدیریت پسماند، نگرانی‌ها را در خصوص جدی نبودن این وعده‌ها افزایش داده است.شینا انصاری در سفر به مازندران، بر اهمیت مدیریت صحیح پسماند و تأثیر آن بر محیط زیست و سلامت مردم تاکید کرد و وعده داد که این موضوع را در اولویت جلسات کارگروه ملی پسماند قرار دهند، اما تاکنون هیچ اقدام عملی در این زمینه مشاهده نشده است.
 
سکوت هیأت دولت درباره مدیریت پسماند مازندران، نشان‌دهنده نبود توجه کافی به این موضوع مهم است. با این وجود انتظار می‌رود دولت هرچه سریع‌تر به وعده‌های خود عمل کرده و اقدامات لازم را برای حل این مشکل انجام دهد.مدیریت پسماند در مازندران یک چالش جدی است که نیازمند عزم ملی و همکاری همه دستگاه‌ها است و اگر به این موضوع مهم توجه نشود، عواقب جبران‌ناپذیری برای محیط زیست و اقتصاد استان به همراه خواهد داشت.
 

وخامت اوضاع بخاطر پیمانکاران فاقدصلاحیت
علیرضا مرتضی پور، فعال محیط زیست در اظهاراتی به سوء مدیریت پسماند در استان مازندران و عواقب جبران‌ناپذیر آن بر محیط زیست منطقه اشاره کرد و با انتقاد از تصمیم‌گیران و پیمانکاران، این وضعیت را حاصل سال‌ها بی‌توجهی و زدوبند دانسته است.مرتضی‌پور با اشاره به اینکه مشکل پسماند در مازندران از غرب تا شرق استان گسترده شده تاکید کرد: واگذاری مدیریت پسماند به شرکت‌های پیمانکاری فاقدصلاحیت و روابط‌محور، نه تنها مشکلی را حل نکرده بلکه به وخامت اوضاع دامن زده است. وی با ذکر مثال‌هایی از قراردادهای ناعادلانه و فساد در این حوزه، خواستار شفاف‌سازی در مورد هزینه‌های سرسام‌آور مدیریت پسماند در استان شد.

این فعال محیط زیست همچنین به موضوع دفن غیرعلمی پسماند در مناطق مختلف مازندران اشاره کرد و گفت: شاهدیم که برخی مناطق با عنوان محل دفن موقت پسماند به مدت طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به کانون آلودگی تبدیل می‌شوند و این در حالی است که کارشناسان محیط زیست راهکارهای بهتری برای مدیریت پسماند ارائه داده‌اند.مرتضی پور با تاکید بر ضرورت استفاده از دانش و تخصص جوانان کارشناس در زمینه پسماند، خواستار آن شد که تصمیم‌گیران به جای اتکا به روش‌های سنتی و ناکارآمد، از ظرفیت‌های علمی و فنی موجود در کشور بهره‌مند شوند.
 
آمار و ارقام چه می‌گویند؟
در همین رابطه آمار و ارقام حجم تولید زباله در برخی از شهرهای مازندران را به خاطر نشان دادن وضعیت نامطلوب این روزهای این استان مروز می‌کنیم.ساری: روزانه ۳۰۰ تن زباله در ساری تولید می‌شود، باراه‌اندازی کارخانه زباله‌سوزی ساری با ظرفیت ۴۵۰ تن در روز، گام بزرگی در جهت مدیریت پایدار پسماند در این استان برداشته خواهد شد، این کارخانه می‌تواند نقش مهمی در کاهش حجم زباله‌های دپو شده، بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی محیط زیست ایفا کند.سوادکوه: شهرهای سوادکوه و سوادکوه شمالی با چالش جدی مدیریت پسماند مواجه هستند. دپوی غیراصولی زباله در مکان‌هایی مانند پل سفید، زیراب و مچه بن، علاوه بر آلودگی محیط زیست، تهدیدی جدی برای سلامت ساکنان و اکوسیستم منطقه محسوب می‌شود.پل سفید: روزانه ۸ تا ۱۰ تن زباله به محل دپوی واقع در جنب جاده روستای اساس منتقل می‌شود. زیراب: روزانه ۱۰ تا ۱۵ تن زباله تولید می‌شود که میزان آن متناسب با فصل و حجم مسافران تغییر می‌کند. نفوذ شیرابه به جنگل و رودخانه از مشکلات اصلی این منطقه است. مچه‌بن(شیرگاه): روزانه ۸ تا ۱۰ تن زباله در این منطقه دفن می‌شود. محل دپوی زباله در مچه بن به دلیل قرارگیری در خط الراس، شیرابه‌ها را به اطراف منتقل می‌کند و در برخی مناطق، شیرابه‌ها به سطح زمین می‌رسند.تنکابن‌: دفن زباله در تنکابن، معضلی که نیازمند راهکارهای نوین است، میزان تولید زباله در روزهای عادی تنکابن به ۱۲۰ تن و در ایام پیک مسافر به ۲۷۰ تن می‌رسد.

تمام این زباله‌ها در سایت زباله پرده‌سر دپو می‌شوند و بخشی از این زباله‌ها پس از تفکیک، به کمپوست تبدیل می‌شود و مابقی دفن می‌گردد. تصفیه شیرابه زباله با استفاده از بودجه‌های دولتی، ضرورت افزایش تولید کمپوست از طریق روش‌های دانش‌بنیان و هوادهی از نیازهای ضروری مدیریت پسماند شهرستان تنکابن است. اما اگر روند دفن زباله به همین منوال پیش رود نیاز به زمین‌های بیشتری برای دفن زباله خواهد بود.بهشهر و‌نکا: مشکل جدی زباله در شرق مازندران، به ویژه در شهرهای نکا و بهشهر، با تولید روزانه بیش از ۱۰۰ تن زباله به اوج خود رسیده است. بر اساس آمار ارائه شده، روزانه حدود ۴۵ تا ۵۰ تن زباله در نکا و بیش از ۶۰ تن زباله در بهشهر تولید می‌شود.با وجود راه اندازی کارخانه کمپوست در بهشهر، مشکل زباله به طور کامل حل نشده است و پسماندهای حاصل از فرآیند کمپوست در معدن زباله مشترک دو شهر دفن می‌شود.در گذشته، انباشت بی‌رویه زباله در منطقه‌ای به نام تپه معروف در بهشهر، مشکلات زیست‌محیطی و بهداشتی جدی ایجاد کرده بود که با ورود قاطع دستگاه قضایی، این مشکل تا حد زیادی برطرف شده است.بابل: سایت زباله انجیلسی بابل، واقع در ۲۵ کیلومتری جنوب شهر بابل، به مدت بیش از دو دهه میزبان روزانه ۳۰۰ تن زباله از شهرهای بابل، امیرکلا، گلوگاه، مرزی‌کلاه، زرگرشهر، خوشرودپی و گتاب بوده است. اما به دنبال دستور قضایی مبنی بر ممنوعیت دپوی زباله در این سایت، از حدود ۵ ماه پیش، تخلیه زباله در انجیلسی متوقف شده است.در پی این تصمیم، شهرداری بابل با امضای تفاهم‌نامه‌ای با استان گلستان، زباله‌های این شهرستان را به شهرستان آق‌قلا منتقل می‌کند. این اقدام ماهانه بیش از ۱۲ میلیارد تومان هزینه برای شهرداری بابل در بر دارد.

آمل: سایت دفن زباله عمارت در محور هراز، سال‌هاست مقصد نهایی بیش از ۲۵۰ تن زباله روزانه از شهرستان آمل و حتی شهرهای مجاور بوده است. این منطقه ۹ هکتاری که از چند سال پیش به ظرفیت نهایی خود رسیده، به دلیل مشکلات زیست‌محیطی ناشی از دفن زباله در مجاورت رودخانه و همچنین نزدیکی به محل احداث سد مخزنی هراز، به یکی از چالش‌های جدی منطقه تبدیل شده است. به همین دلیل، یافتن مکانی مناسب برای دفن بهداشتی پسماندهای شهرستان آمل امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.نوشهر‌و چالوس: نیروگاه زباله‌سوز نوشهر با هدف مدیریت پسماندهای شهری شهرستان‌های نوشهر، چالوس و کلاردشت و تولید برق از زباله راه‌اندازی شد. با این حال، اجرای کامل تعهدات اولیه این پروژه همچنان با چالش‌هایی روبروست.بر اساس قرارداد اولیه، مواردی همچون ساماندهی زباله‌های دپو شده در گذشته، ساخت تصفیه‌خانه برای جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست ناشی از شیرابه زباله و کنترل آلاینده‌های خروجی از دودکش‌ها باید اجرایی می‌شد. اما تاکنون این اقدامات به طور کامل انجام نشده و مشکلات زیست‌محیطی ناشی از این نیروگاه همچنان پابرجاست.این نیروگاه در منطقه پلنگ چال نوشهر، جایی که پیش از این محل دفن غیربهداشتی زباله بود، احداث شده است. ظرفیت اسمی این نیروگاه برای پردازش ۲۰۰ تن زباله در روز و تولید حدود ۳ مگاوات برق در نظر گرفته شده است.
 

مازندران غرق در زباله
مازندران، استان سرسبز با چالش جدی افزایش تولید زباله دست و پنجه نرم می‌کند. به گفته مسئولان اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران، روزانه حدود ۳ هزار تن زباله و هزار و ۲۰۰ متر مکعب شیرابه در این استان تولید می‌شود که این میزان در ایام پیک مسافرت تا دو یا سه برابر نیز افزایش می‌یابد.این آمار نگران‌کننده نشان می‌دهد که میانگین سرانه تولید زباله در مازندران با یک کیلوگرم در روز، به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین کشوری است. افزایش جمعیت شناور در ایام تعطیل و نبود مدیریت صحیح پسماندها نیز موجب شده است تا محیط زیست استان مازندران به شدت تحت فشار قرار گیرد. دفن غیراصولی زباله‌ها در طبیعت، آلودگی آب‌های زیرزمینی و سطحی، انتشار گازهای گلخانه‌ای و تخریب چشم‌اندازهای طبیعی از جمله پیامدهای این بحران زیست محیطی هستند.کارشناسان معتقدند که برای حل این مشکل، نیاز به اتخاذ راهکارهای جامع و بلندمدتی است که شامل کاهش تولید زباله از مبدا، تفکیک زباله از مبدأ، توسعه فناوری‌های بازیافت و تبدیل زباله به انرژی و همچنین فرهنگ‌سازی در بین مردم است.این وضعیت بحرانی، لزوم توجه جدی مسؤولان و مردم به مسئله مدیریت پسماند در استان مازندران را بیش از پیش آشکار می‌کند.