پسماند ایران _ محمدرضا روشنی، مسئول حفاظت محیط زیست شهرستان خمام، در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو، چالش‌های اصلی زیست‌محیطی این شهرستان را تشریح کرد. وی آلودگی منابع آبی و تالاب‌ها، تخریب و تصرف اراضی طبیعی، مدیریت نامناسب پسماند و زباله‌ها، و شکار و صید غیرمجاز را از مهم‌ترین مشکلات محیط زیست خمام دانست.
آلودگی منابع آبی و تالاب‌ها؛ تهدیدی برای زیست‌بوم خمام
روشنی درباره آلودگی رودخانه‌ها و تالاب‌های شهرستان خمام گفت: ورود فاضلاب‌های خانگی، کشاورزی و صنعتی به این منابع، کیفیت آب را کاهش داده و زیستگاه‌های طبیعی را در معرض نابودی قرار می‌دهد.
وی راهکارهای مقابله با این معضل را توسعه سیستم‌های تصفیه فاضلاب شهری و روستایی، پایش مستمر کیفیت آب و جلب مشارکت جوامع محلی عنوان کرد. او همچنین بر اهمیت آموزش‌های زیست‌محیطی و فرهنگ‌سازی در بین ساکنان محلی تأکید داشت.
ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تغییر کاربری اراضی تالابی و جنگلی
مسئول حفاظت محیط زیست خمام با اشاره به روند نگران‌کننده تغییر کاربری اراضی جنگلی و تالابی گفت: این اقدام تأثیر منفی بر تنوع زیستی منطقه دارد. وی تأکید کرد که برای جلوگیری از این روند، باید نظارت‌ها را افزایش داد و با متخلفان به‌صورت قانونی برخورد کرد.
روشنی همچنین اجرای طرح‌های حفاظتی برای اراضی حساس و تقویت فرهنگ‌سازی عمومی را از مهم‌ترین گام‌ها در جهت حفظ این منابع ارزشمند دانست.
مدیریت پسماند در خمام؛ چالشی بزرگ برای محیط زیست
روشنی درباره مشکلات مدیریت پسماند در خمام گفت: دفن غیر اصولی زباله‌ها، ضعف در تفکیک و بازیافت، و عدم مدیریت اصولی و نظارت کافی شهرداری خمام به ایستگاه موقت انتقال زباله خواچکین، از مشکلات اساسی ما در این حوزه است.
وی تأکید کرد که توسعه سیستم‌های جمع‌آوری و تفکیک زباله، بهبود زیرساخت‌های مدیریت پسماند، و اجرای برنامه‌های آموزشی برای کاهش تولید زباله و ترویج بازیافت، از راهکارهای پیشنهادی برای حل این بحران محسوب می‌شوند.
شکار و صید غیرمجاز؛ تهدیدی برای حیات وحش خمام
روشنی به کاهش تنوع زیستی به دلیل شکار بی‌رویه اشاره کرد و گفت: این مسئله تهدیدی جدی برای اکوسیستم منطقه است. وی اعلام کرد که افزایش گشت‌های کنترلی، برخورد قانونی با متخلفان و ایجاد مشوق‌های اقتصادی جایگزین برای شکارچیان، از جمله اقداماتی است که در دستور کار این اداره قرار دارد.
کاهش پوشش گیاهی و جنگل‌زدایی؛ زنگ خطری برای اکوسیستم خمام
وی همچنین کاهش پوشش گیاهی و جنگل‌زدایی را یکی از چالش‌های محیط زیست خمام عنوان کرد و افزود: قطع درختان و چرای بیش از حد دام از عوامل اصلی این مشکل هستند. روشنی توسعه جنگل‌کاری، همکاری با جوامع محلی، و اجرای طرح‌های حفاظت مشارکتی را به‌عنوان راهکارهای مؤثر برای مقابله با این چالش معرفی کرد.
او بر لزوم اجرای قوانین محیط زیستی، آموزش همگانی و توسعه زیرساخت‌های حفاظتی تأکید کرد و این موارد را از مهم‌ترین راهبردهای اداره محیط زیست خمام دانست.
تولید زباله در خمام و چوکام
محمدرضا روشنی، مدیرکل محیط زیست خمام، درباره میزان تولید پسماند در شهر خمام گفت: روزانه حدود ۳۰ تن زباله تر و هفتگی حدود ۲ تن زباله خشک در این شهرستان تولید می‌شود.
وی توضیح داد که بین ۱۰ تا ۱۵ تن زباله تر روزانه به کارخانه کود آلی رشت منتقل شده و مابقی در ایستگاه موقت زباله خواچکین دپو می‌شود. وی از مشکلات زیست‌محیطی ناشی از این دپو سخن گفت و تأکید کرد که پرونده عملکرد شهرداری خمام در این زمینه در حال بررسی قضایی است.
همچنین درباره وضعیت پسماند در شهر چوکام گفت: میزان تولید زباله تر در این شهر روزانه حدود ۱.۵ تا ۲ تن است، اما آمار دقیقی از میزان زباله خشک در دسترس نیست.
مدیریت پسماند در روستاهای خمام
روشنی اعلام کرد که برخی روستاها، از جمله جیرسر چوکام، جیرسر باقرخاله و بیج، فاقد قرارداد با پیمانکار برای جمع‌آوری زباله هستند.
وی تأکید کرد که روستاهایی که دارای پیمانکار هستند، زباله‌های خود را به کارخانه کود آلی رشت منتقل می‌کنند. او همچنین گفت کاهش دفعات جمع‌آوری زباله در برخی مناطق یکی از مشکلات مدیریت پسماند است. به‌عنوان نمونه، در روستای اشکیک، دفعات جمع‌آوری زباله از دو بار در هفته به یک بار کاهش یافته است.
بخش مرکزی خمام
وی میزان تولید زباله در روستاهای بخش مرکزی را بین ۲ تا ۲.۵ تن اعلام کرد و روستای دهنه‌سر شیجان را به‌عنوان «روستای سبز» معرفی کرد که زباله‌های خشک را تفکیک کرده و زباله‌های تر را به ورمی‌کمپوست تبدیل می‌کند.
چالش‌های تفکیک و بازیافت زباله در خمام
روشنی گفت: تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد از زباله‌های تولیدی شهرستان خمام تفکیک و بازیافت می‌شود که این آمار نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب مدیریت پسماند در منطقه است.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود مدیریت پسماند
وی با اشاره به محدودیت‌های زیرساختی و عدم پوشش کامل خدمات جمع‌آوری زباله در برخی مناطق گفت: این موضوع باعث دفع غیرمجاز و غیربهداشتی زباله‌ها شده است.
وی تأکید کرد که ایجاد سامانه‌های گزارش‌دهی مردمی برای تخلفات زیست‌محیطی، تشویق شهروندان به رعایت قوانین محیط زیستی و افزایش نظارت عمومی بر عملکرد ادارات و سازمان‌های مرتبط، از اقدامات ضروری برای بهبود وضعیت است.
او همچنین پیشنهاد داد برنامه‌های سازماندهی‌شده برای پاکسازی محیط‌های طبیعی، از جمله ساحل، تالاب و جنگل اجرا شود. از جمله این برنامه‌ها، «جمعه‌های سبز» یا «روز پاک خمام» برای جمع‌آوری زباله و کاشت نهال بود.
وی همچنین بر اجرای پروژه‌های محیط‌زیستی در مدارس، مانند تفکیک زباله و کاهش مصرف پلاستیک تأکید کرد و گفت: مدیریت بهینه پسماند نیازمند برنامه‌ریزی جامع، تأمین منابع مالی و تجهیزاتی مناسب و مشارکت فعال شهروندان و روستاییان در تفکیک زباله و کاهش تولید پسماند است.
لزوم مشارکت مردمی در حفظ محیط زیست خمام
در پایان، روشنی با تأکید بر رویکرد مشارکتی در حفظ محیط زیست گفت: آموزش، ایجاد انگیزه و استفاده از ظرفیت‌های مردمی می‌تواند شهروندان را به بازیگران اصلی در بهبود شرایط محیط‌زیستی خمام تبدیل کند.
وی ابراز امیدواری کرد که با همکاری مردم، نهادهای دولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد، وضعیت مدیریت پسماند در شهرستان خمام بهبود یابد و بهره‌وری از امکانات موجود افزایش پیدا کند.
