نگاهي به فرهنگ پخت نذري و مصرف بالاي ظروف پلاستيکي در ماه محرم
370 هزار تن ظرف طي 10 روز وارد طبيعت ايران مي‌شود
هرچند روزهاي ماه محرم براي شيعيان جهان از مهمترين ماه‌ها به شمار مي‌آيد اما در اين ماه عزيز عده‌اي با بي توجهي به محيط پيرامون خود آنچنان زباله‌اي توليد مي‌کنند که تا ماه‌ها بعد پاکسازي آن از محيط زيست امکان‌پذير نيست.
در اين ميان معضل پسماند مواد پلاستيکي که هرگز جذب طبيعت نمي‌شود به دغدغه‌اي براي مسئولان بدل گشته است تاجايي که نصرالله رضازاده، رئيس اتحاديه تعاوني‌هاي صنايع پايين‌دستي و صنعت پلاستيک نسبت به توليد پسماند هشدار داده و با بيان اينکه در ماه محرم ميزان تقاضاي ظروف يکبار مصرف 30 درصد افزايش يافته‌است، ميزان مصرف ماهيانه ظروف يکبار مصرف در کشور را 200 هزار تن عنوان و تاکيد کرده است که اين ميزان مصرف در ماه محرم و صفر با 30 درصد افزايش به 370 هزار تن مي‌رسد.
رعايت نکات بهداشتي در غذاهاي نذري
شايد اعلام همين آمار باعث شده تا دکتر مجيد حاجي فرجي، رئيس انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي کشور نيز درباره افزايش پسماند ظروف يکبار مصرف هشدار داده و اعلام کند که استفاده از ظروف يکبار مصرف در ماه محرم و ايام عزاداري به طور چشمگيري افزايش پيدا مي‌کند و از اين رو رعايت نکات بهداشتي براي سلامتي ضروري است. وي ظرف‌هايي که از مواد گياهي و طبيعي به دست مي‌آيند را بهترين نوع ظروف يک بار مصرف دانسته که در فرآيند آلوده‌زايي و آلودگي محيط زيست اثرات سوء کمتري ايجاد مي‌کنند و از نظر سلامتي مطمئن تر از ساير ظروف يکبار مصرف هستند. وي تاکيد کرده است: همچنين بايد توجه داشت که ظروف يک بار مصرف از جنس ‘پلي استايرن’ توانايي تحمل دماي بالاتر از 65 درجه را ندارند و ريختن مواد غذايي بسيار داغ در آنها عوارض و خطرات زيادي براي سلامتي مصرف‌کنندگان دارد چراکه در حرارت بالا، مواد سمي اين ظروف به مواد غذايي درون آنها منتقل مي‌شود.اين در حالي است که کاظم نجاريون فعال حوزه محيط زيست و موسس سازمان غير دولتي «رفتگران طبيعت ايران» که داوطلبانه در حوزه جمع آوري زباله در اطراف شهرها و طبيعت کشور به فعاليت مي‌پردازد معتقد است: وقتي قرار است ظروف بعد از مصرف غذا در خيابان ها و کوچه ها و طبيعت اطراف شهرها رها شود، فرقي نمي‌کند ظروف مورد استفاده گياهي يا غير گياهي باشد. به هر حال مي‌توان علاوه بر نازيبايي در منظر اين نکته را ياد آوري کند که ما در همه زمينه ها نيازمند فرهنگسازي هستيم.وي تاکيد کرد: اينکه ظروف گياهي از ذرت باشد يا نه در شرايطي که هزاران نفر با صرف غذاي نذري آن را در خيابان رها مي‌کنند ديگر اهميتي ندارد.
توليد هر ايراني روزانه يک کيلوگرم زباله
داريوش گل‌علي زاده، معاون فني اداره محيط زيست استان تهران نيز از کساني است که در مورد افزايش مصرف ظروف يکبار مصرف در روزهاي محرم هشدار داده و گفته است که تجمع اين ظروف در خيابان، حاشيه اتوبان، رودخانه‌ها و منابع آبي ضررهاي جبران‌ناپذيري به محيط زيست وارد مي‌کند. وي با ابراز نگراني نسبت به توليد روزانه 800 تا يک کيلوگرم زباله در شهرهاي کشور راه حل جلوگيري از اين معضل را استفاده از روحانيون و مبلغان ديني دانست. اگر هر فرد در هنگام دور‌انداختن يک ظرف يکبار مصرف به تبعات آن فکر کند شايد ديگر هرگز شاهد تلنبار شدن اين ظروف در روزهاي به خصوصي نباشيم.معاون فني اداره محيط‌زيست استان تهران با انتقاد از افزايش استفاده از ظروف يکبار مصرف در روزهاي محرم که باعث افزايش تهديدات زيست محيطي شده است، گفت: هيات‌ها بايد تاجايي که ممکن است از ظرف يکبار مصرف گياهي استفاده کنند.وي با ابراز تاسف از اين موضوع گفت: هرساله در روزهاي ماه محرم و به خصوص عاشورا و تاسوعاي حسيني براي توزيع نذورات استفاده بيشتري از ظروف يکبار مصرف مي‌شود که معضلات بسياري را براي محيط زيست شهري ايجاد مي‌کنند.براي مقابله با اين مشکل سازمان محيط‌زيست در نظر دارد در يک حرکت فرهنگي با کمک ائمه جمعه، مداحان و از طريق تريبون روحانيت مردم را نسبت به تبعات جبران ناپذير پخش ظروف يکبار مصرف در سطح شهر و مناطق آگاه و بتوان ظروف گياهي که ضرر کمتري براي محيط زيست دارند را جايگزين کرده و از تجمع پسماند در شهر جلوگيري کند.
نگاهي اقتصادي به استفاده زياد ظروف پلاستيکي
توليد و مصرف پلاستيک و ظروف يکبار مصرف در ايران چند برابر استاندارد جهاني است. در حال حاضر ايران يكي از پنج كشور اول دنيا در استفاده از ظروف يك‌بار مصرف است، به‌طوري كه فقط در سال 84، 570 هزار تن ظروف يك‌بار مصرف در كشور استفاده شده، اين درحالي است كه به گفته معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست تقريباً 100 درصد اين ظروف پلاستيكي هستند و مي‌توان اذعان كرد كه ظروف گياهي نتوانسته‌اند حتي يك درصد مصرف مردم را به خود اختصاص دهند. با اين وجود آمارها حكايت از آن دارد كه ايران ظرفيت بالايي براي توليد گياهي اين ظروف دارد و مي‌توان با تغيير الگوي مصرف خانواده‌ها و وضع قوانين محدود كننده، توليد اين ظروف را از يك كارخانه فعال در حال حاضر به ده‌ها كارخانه مولد گسترش داد، چرا كه با وجود انحصاري بودن توليد ظروف گياهي، كشور ما توانسته است در زمره چند كشور توليد‌كننده اين مواد قرار گيرد.با اين حال برخي از اقتصاد دانان يکي از مهمترين چالشهاي اقتصاد ايران را اسراف منابع آب و غذا مي‌دانند.
به نحوي که ميزان سرانه مصرف آب و غذا در ايران چندين برابر استاندارد هاي جهاني است. يکي از مهمترين دلايل اين موضوع عدم فرهنگ سازي مناسب و پايين بودن کيفيت آنها است. در ايام محرم با توجه به ارزش و اهميت اين روزهاي عزيز، بسياري از مردم به لطمات دور ريختن غذا و يا پخت بيش از اندازه و در حجم بالا و شرايط غير ضروري آن بي توجه اند و همين زمينه اي است براي بررسي وضعيت اسراف مواد غذايي.
البته پيش از اين خبر آنلاين درگزارشي که وضعيت اقتصادي ايران و شرايط اقتصاد مقاومتي را بحث کرده بود به ميزان دور ريز نان توجه کرده و اين پرسش را مطرح کرده بود که چگونه مي‌توان با اين حجم از دور ريز اقتصاد کشور را سامان داد. در اين گزارش آمده بود: هر خانوار ايراني در طول سال چند قرص نان را بدون آنکه مصرف کند دور مي‌ريزد؟ چه ميزان ميوه، گوشت، مرغ و ماهي هر روزه به عنوان دور ريز به ظرف هاي زباله سپرده مي‌شود ؟ و يا حتي در نظر بياوريد که چند عدد کيسه پلاستيک در طول روز توسط ايراني ها استفاده مي‌شود ؟ اين مهم يکي از بزرگترين چالشهاي پيش روي دولت است و موضوعي کاملا فرهنگي.در بسياري از فروشگاه هاي معتبر دنيا بابت استفاده از کيسه خريد، مبالغي را از خريدار دريافت مي‌کنند و با بالا بردن کيفيت محصولات ارائه شده و تازه بودن آنها سعي در آن دارند تا مشتريان ما يحتاج خود را به صورت روزانه تهيه کنند، چيزي که در کشور ما بسيار دور از ذهن به نظر مي‌رسد. تصور کنيد بارها و بارها اين جمله طنز آلود را شنيده ايم که در برخي کشور ها هندوانه را به صورت برش و ميوه را به صورت عددي مي‌فروشند !
اما در کشور ما بسياري از محصولات باغي و زراعي به دليل سوء مديريت خوراک دام و احشام مي‌شود و در مقابل کشاورز متضرر شده و مصرف کننده نيز با خريد کالاي کم کيفيت متضرر مي‌شود.در مساله واردات نيز مشابه اين اتفاق رخ مي‌دهد. کشور ما به بازار عمده مصرف کالاهاي بي کيفيت و ارزان دنيا تبديل شده است و با بيان اين جمله معروف که “ اين کالا با اين قيمت ارزان اگر بيش از يکبار براي من کاربرد داشته باشد من سود کرده ام “ بي توجه به ابعاد مهم اقتصادي آن سرمايه و پول خود را تبديل به زباله مي‌کنيم.
