تهدید محیط زیست با کمین بمب‌های عفونی سلامت نیوز: تهدید محیط زیست با کمین بمب‌های عفونی

معضل زباله های بیمارستانی هنوز حل نشده است تهدید محیط زیست با کمین بمب‌های عفونی

پسماند نیوز: بر اساس برآورد کارشناسان، در ازای هر تخت بیمارستانی، روزانه 600لیتر زباله بیمارستانی جمع‌آوری و دفع می‌شود. شهرداری تهران روزانه تا حدود 100 تن زباله بیمارستانی را گردآوری و دفع می‌کند. زباله‌های بیمارستانی آلوده به انواع ویروس، میکروب، قارچ و نیز آلوده به مواد رادیواکتیو مورد استفاده در اشعه درمانی و نیز مواد شیمیایی خطرناک هستند

به گزارش پسماند ایران،روزنامه ایران نوشت: معضل آلودگی زباله‌های بیمارستانی همچنان محیط‌زیست را تهدید می‌کند. به گفته مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست 25درصد پسماندهای پزشکی که از بیمارستان‌های کشور خارج می‌شوند، خطرناک هستند. با چنین وضعی باید نگران عواقب ناشی از این پسماندها بود. حجم بالای زباله‌های عفونی و نگرانی از عواقب آن محور اصلی دغدغه‌ای است که این روزها به تهدیدی علیه سلامت انسان و محیط زیست تبدیل شده است.
این در حالی است که بر اساس قانون مدیریت پسماند، تفکیک و امحای پسماندهای بیمارستانی بر عهده بیمارستان هاست و باید قبل از دفن امحا و ضد عفونی شوند. در شهری که روزانه 100 تن زباله بیمارستانی در آن تولید می‌شود و دفع و امحای این حجم زباله خطرناک نیز از مدل‌های پیشرفته برخوردار نیست، باید نگران بود و برای امحای استاندارد آن فکری کرد. محمد حقانی عضو کمیسیون سلامت و محیط زیست شواری شهر با توضیحی کوتاه ابعاد این دغدغه را در برابر دید همگان می‌گذارد: «گرچه حجم زباله‌های بیمارستانی در مقایسه با زباله‌های خانگی زیاد نیست اما باید توجه داشت که کنترل پسماندهای ویژه وعفونت ناشی از آن بسیار مشکل‌تر است و باید امحای آن به صورت کاملاً اصولی انجام گیرد.»
حسن پسندیده مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما ساماندهی و مدیریت پسماندهای بیمارستانی را از اولویت‌های سازمان حفاظت محیط زیست بیان می‌کند. از منظر او، در حال حاضر روزانه 400تن پسماند در بیمارستان‌های کشور تولید می‌شود که به طور معمول حدود 25 درصد پسماندهای پزشکی ویژه هستند و از مجموع 871بیمارستان کشور 96 بیمارستان هم‌اکنون سیستم بی‌خطر ساز ندارند. آنچه این اعداد و ارقام را مهم جلوه می‌دهد، ضرورت به کارگیری و ارتقای سیستم‌های استاندارد و فناوری‌های نوین مدیریت ، امحا و دفع پسماندهای بیمارستانی و نظارت بر جمع آوری، نگهداری، حمل، دفع و امحای اصولی آن مطابق استانداردهای زیست محیطی سازمان بهداشت جهانی است که البته مورد تأکید سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی نیز هست. حسن پسندیده پسندیده در این راستا به هماهنگی‌های به عمل آمده و تعامل خوب بین دو سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت اشاره می‌کند و می‌گوید: «هم‌اکنون زمینه مناسبی برای بررسی، بازبینی و بازنگری ضوابط و روش‌های مدیریت پسماندهای پزشکی و وابسته فراهم شده که می‌توان برای تسریع در بهبود روند مدیریت پسماندهای بیمارستانی و پزشکی گام‌های مؤثری برداشت و تصمیمات مناسبی به مقتضیات زمان و شرایط فعلی اتخاذ کرد.» ورود خطرآفرین زباله‌های عفونی به فاضلاب هر چند اقدامات مناسبی برای به کارگیری سیستم‌های بی‌خطر ساز در بیمارستان‌های کشور انجام شده اما به اعتقاد پسندیده لازم است ضمن تکمیل مراحل مدیریت و امحای استاندارد این گونه پسماندها، به پسماندهای مراکز بهداشتی و درمانی، کلینیک‌ها، آزمایشگاه‌ها، مطب‌ها نیز توجه بیشتر شده و از سیستم نوین، استاندارد و تکنولوژی‌های متمرکز در نقاط مختلف و مورد تأیید سازمان حفاظت محیط زیست در برنامه‌های وزارت بهداشت استفاده شود.
به گفته این مقام سازمان محیط زیست، حجم فاضلاب تولیدی به ازای هر تخت 600 لیتر در شبانه روز تخمین زده می‌شود. 111 هزار و 947 تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد و روزانه 6700متر مکعب فاضلاب بیمارستانی در کشور تولید می‌شود؛ حجمی که ممکن است ترکیبات بالقوه خطرناکی از قبیل عوامل بیماری زای میکروبی، مواد شیمیایی، دارویی و رادیوایزوتوپ‌های پرتوساز در خود داشته باشد.
کمبود تصفیه خانه فاضلاب عامل دیگری است که انگل‌های بیمارستانی و فضولات انسانی را وارد فاضلاب و سپس رودخانه‌ها می‌کند. اظهار نظر‌های مسئولان نشان می‌دهد 41/21 درصد معادل 359بیمارستان نیاز به ساخت سیستم تصفیه خانه فاضلاب و 15/3 درصد معادل 69 بیمارستان نیاز به اصلاح سیستم تصفیه خانه فاضلاب دارند. به گفته پسندیده در شهرهایی که شبکه جمع‌آوری فاضلاب راه‌اندازی شده، بیمارستان‌ها می‌توانند با رعایت ضوابط و شرایط پذیرش مورد تأیید وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب انشعاب دریافت کنند. او در پاسخ به سؤال خبرنگار ما در زمینه شرایط اخذ انشعاب فاضلاب بیمارستان‌ها توسط وزارت نیرو می‌گوید: «عمدتاً شرکت آب و فاضلاب به مواردی از قبیل ضرورت به کارگیری آشغال گیر، جلوگیری از تخلیه مواد شیمیایی خطرناک، مواد دارویی، اندام قطع شده بیماران، محیط‌های کشت، ابزار‌های نوک تیز، رادیوایزوتوپ‌های رادیواکتیو و ضرورت به کار‌گیری چربیگیر برای فاضلاب آشپزخانه بیمارستانی تأکید دارد.»
سهم زباله‌های بیمارستانی در آلودگی‌های زیستی
پسماندهای بیمارستانی از معضلات جدی محیط زیست است که به علت دارا بودن عوامل خطرناک، سمی و بیماری زا سلامت افراد و جامعه را تهدید می‌کند. بنابراین بی‌توجهی به مدیریت صحیح این پسماندها باعث شیوع انواع بیماری‌ها و اپیدمی‌ها می‌شود که نوعی اتلاف هزینه را در بر دارد.
حمیدرضا ملکی دبیر کل اتحادیه صنایع بازیافت ایران، قانون مدیریت پسماند را جامع و کامل توصیف می‌کند و مشکل اصلی را به اجرای قانون نسبت می‌دهد. «مخلوط کردن پسماندهای بیمارستانی با سایر پسماندها وتخلیه آنها در محیط شهری و بازیافت شان ممنوع است و باید در سیستم‌های حرارتی سوزانده شوند.» اما محمد حقانی به زیر پا گذاشتن این قانون در برخی مراکز درمانی اذعان می‌کند. او می‌گوید: «برخی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بدون توجه به عوامل بیماری زا و به دور از چشم مأموران شهرداری زباله هایشان را حتی در مخازن سطح شهر خالی می‌کنند.» حالا چه تعداد کودک و بزرگسال که در جست‌و‌جوی زباله‌های بازیافتی سرشان را تا ته سطل زباله خم می‌کنند و زباله‌ها را با دست پشت و رو می‌کنند و از راه این آلودگی‌ها بیمار می‌شوند. این علامت سؤالی است که به بی‌پاسخ مانده است. البته نادیده گرفتن حقوق حیواناتی مانند گربه‌ها، پرندگان و جوندگان که سهم بزرگی در انبار پس مانده‌های غذایی در سطل زباله‌ها دارند، هم جای خود دارد.تهدید محیط زیست با کمین بمب‌های عفونی هنوز مشکل پسماندهای پزشکان تمام نشده که روی دیگر این معضل یعنی پسماندهای پزشکی خانگی خودش را نشان می‌دهد. افرادی که بدون آگاهی کافی ابزار تیز و برنده، محتویات خون و سرنگ‌های آلوده را داخل سطل‌های زباله در سطح شهر می‌ریزند هزینه‌های سنگینی را به حوزه سلامت و بهداشت محیط وارد می‌کنند.
بر اساس برآورد کارشناسان، در ازای هر تخت بیمارستانی، روزانه 600لیتر زباله بیمارستانی جمع‌آوری و دفع می‌شود. شهرداری تهران روزانه تا حدود 100 تن زباله بیمارستانی را گردآوری و دفع می‌کند. زباله‌های بیمارستانی آلوده به انواع ویروس، میکروب، قارچ و نیز آلوده به مواد رادیواکتیو مورد استفاده در اشعه درمانی و نیز مواد شیمیایی خطرناک هستند. در عین حال نسوج انسانی و همچنین انواع اشیای نوک تیز و خطرناک از جمله سرنگ‌ها و سرم‌های مصرف شده و سایر وسایل پزشکی آلوده در میان آنها وجود دارد. دفع ناصحیح این مواد نیز، سلامت محیط زیست از جمله آب‌های زیرزمینی را مورد تهدید قرار می‌دهد.
ملکی می‌گوید: درست به همین خاطر این زباله‌ها باید توسط خودروی‌های ایزوله و مخصوص شهرداری به محل‌های دفن حمل شوند. موضوعی که ملکی به آن اشاره می‌کند بحث همیشگی هزینه‌های حمل و نقل است. توپی که در میدان شهرداری و وزارت بهداشت می‌چرخد و بخاطر نبود راهکار‌های اجرایی همچنان بلاتکلیف رها شده است. این معضل زمانی جدی می‌شود که آلودگی جنگل‌های شمال با پسماندهای پزشکی بحث داغ زیست محیطی می‌شود. سهیل اولادزاد فعال محیط زیست از ورود احتمالی شیرابه‌های عفونی در آب‌های زیر زمینی سخن می‌گوید. قانون مدیریت پسماند، امحای زباله‌های بیمارستانی را وظیفه محل تولید‌کننده زباله یعنی بیمارستان‌ها می‌داند. سهیل اولاد زاد می‌گوید: «در اغلب بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها دستگاه‌های انکی باتور برای امحا و ضدعفونی زباله‌های بیمارستانی وجود ندارد که در کنار نبود دستگاه‌های زباله سوز در بیشتر بیمارستان‌ها اینکه زباله‌های عفونی به‌صورت غیر رسمی وارد محل دپوی زباله شوند، دور از انتظار نیست.»
روزانه 100تن زباله در بیمارستان‌های تهران تولید می‌شود که این حجم در کنار تولید 7 هزار تن زباله خانگی رقم بالایی نیست اما به گفته اولادزاد هر چند حجم زباله‌های بیمارستانی بالا نیست اما وجود زباله‌های عفونی میزان آلایندگی را چند صد برابر می‌کند به این معنا که محتویات خون در سرنگ‌ها و لوازم ضد عفونی نشده وارد محل‌های دپو می‌شود و شیرابه تولیدی توسط زباله‌های‌تر پس از حرکت در مسیر، عفونت را جابه‌جا می‌کنند. از این رو پراکنش آلودگی‌ها منجر به آلودگی خاک، آب و هوا می‌شود. گفته می‌شود، در محل دپوی زباله هیچ گونه موارد بهداشتی توسط شهرداری‌ها رعایت نمی‌شود و شیرابه زباله‌ها بویژه در شمال کشور به دلیل بارش زیاد باران وارد آب آشامیدنی، خاک و محصولات کشاورزی می‌شود.
زباله سوزها و حل بحران پسماندها
مدیریت پسماندهای بهداشتی درمانی هم واره از پیچیدگی‌های بی‌شماری برخوردار بوده است. این پسماندها به لحاظ کمیت نسبت به کل پسماند شهری تهران میزان ناچیزی دارند ولی به لحاظ کیفیت از اهمیت بسزایی برخوردار هستند. هر چند وظیفه مدیریت این پسماندها به عهده تولید کنندگانش است اما تا زمانی که مشکل دسترسی به انکی باتور و دستگاه زباله سوز در بیمارستان‌ها حل نشود این معضل همچان ادامه خواهد داشت. مجتبی عبداللهی معاون خدمات شهری به «ایران» خبر می‌دهد، تلاش‌هایی برای ساخت زباله سوزهای بیمارستانی صورت گرفته که به حل بحران زباله‌ها کمک خواهد کرد.
محمدحقانی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شواری اسلامی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «17 تن از 90تن کل زباله‌های مراکز بهداشتی و درمانی حاصل اتاق عمل و جراحی‌ها است و ماهیت خطرناکی دارند که باید توسط زباله سوزها و اتوکلاوها در درجه حرارت بالا به پسماند عادی و بی‌خطر تبدیل شوند.» او مسئولیت زباله‌ها را تنها به عهده شهرداری نمی‌داند و از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و سازمان حفاظت محیط زیست گرفته تا وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت و حتی صدا و سیما را در مدیریت پسماند موظف می‌داند. اما هنوز از اجرای این قانون خبری نیست و هر کسی بسته به سلیقه خودش عمل می‌کند.
سازمان مدیریت پسماند یکی از مراکز مهم شهرداری تهران است که نظافت و رفت و روب معابر، جمع‌آوری و انتقال پسماندها، دفع و مراقبت‌های پس از آن و ساخت واحدهای جدید پردازش پسماندها را برعهده دارد. اما تماس‌های ما با این سازمان نتیجه‌ای در بر نداشت. مدیرسازمان مدیریت پسماند از 7 سؤالی که فرستاده بودیم تنها به دو مورد پاسخ داد و آن توضیحات ماده و قانونی بود که با همین توضیح مختصر نشان داد این سازمان هیچگونه وظیفه‌ای در مقابل زباله‌های بیمارستانی ندارد. اما این سؤال که آیا پسماندهای بیمارستانی تفکیک می‌شوند یا خیر؟ و چند درصدشان بی‌خطر هستند و چند درصد عفونی هستند؟ سؤالی است که همچنان بی‌پاسخ مانده و مسئولان بهداشت محیط و کار پس از پیگیری‌های طولانی با روابط عمومی‌ها ابتدا از انجام مصاحبه خودداری کردند و یک هفته برای مصاحبه وقت خواستند. در نهایت هم اعلام شد مسئول مربوطه فعلاً تمایلی به مصاحبه ندارد.