نیازهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تفکیک زباله از مبداء

برای اجرای تفکیک زباله از مبدا و بازیافت آنها از یک سو باید زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری جداگانه زباله‌ها ایجاد کرد و از سوی دیگر باید چاره‌ای فرهنگی اندیشید تا مردم به طور جدی و واقعی سعی در تفکیک زباله داشته باشند.
یکی از مهم‌ترین معضلات جامعه کنونی به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه، مسئله دفع و بازیافت زباله است. با افزایش جمعیت و همچنین صنعتی شدن جوامع میزان تولید زباله افزایش یافته اما هنوز متناسب با میزان تولید زباله راهی برای بازیافت و دفع پسماندها پیدا نشده است.
وقتی وارد طبیعت می‌شویم و نگاهی به اطراف و محیط زیست خود می‌اندازیم محال است که در گوشه‌ای از طبیعت زباله‌ای روی زمین رها نشده باشد. اگرچه زباله‌های تر زودتر می‌توانند به چرخه طبیعت بازگردند اما امان از وقتی که حجمی انبوه از زباله‌ها را پلاستیک و شیشه شامل شوند آنگاه باید برای تجزیه و بازگشت دوباره آن‌ها به چرخه طبیعت سال‌ها در انتظار ماند. برای رهایی از این معضل بسیاری از کشورهای جهان بحث تفکیک زباله از مبدأ را اندیشیده‌اند که با انجام این کار علاوه بر رعایت مسائل بهداشتی کالاهای حاصل از مواد بازیافتی نیز از سلامت بیشتری برخوردارند.
علاوه بر بحث سلامت، بازیافت زباله از مبدأ به میزان قابل توجهی از هزینه‌های جمع‌آوری و ساماندهی زباله‌ها می‌کاهد از این رو بحث تفکیک زباله از مبدأ مورد توجه مسئولان قرار گرفته و بر این عمل تأکید می‌شود. با این حال قابل ذکر است تا زمانی که خود مردم نسبت به کاهش تولید زباله اهتمام نورزند و در این زمینه فرهنگ‌سازی نشود حل این معضل با اقدامات ده‌ها نهاد و سازمان هم همچنان با چالش روبه‌رو می‌شود.
طبق آمار مقدار تولید زباله برای هر نفر در جهان چیزی معادل 300 تا 400 گرم است که این میزان در ایران حدود 700 گرم یعنی دو برابر میانگین جهانی است. در ایران سالانه حدود 18 میلیون تن زباله تولید می‌شود که نسبت به میزان جمعیت، سه برابر تولید زباله چین است.
در استان قم نیز میزان حجم تولید زباله بالاست و بر اساس آمار در این استان نیز روزانه 700 تن زباله تولید می‌شود که 20 درصد از زباله‌های شهری قم را زباله‌های خشک شامل می‌شوند. در سال گذشته نیز میزان زباله خشکی که در شهر قم مورد بازیافت قرار گرفت حدود 1500 تن بود و همین مسئله مسئولان سازمان مدیریت پسماند را بر آن داشته تا برای کاهش تولید زباله و فرهنگ‌سازی در این خصوص و همچنین تفکیک زباله از مبدأ دست به کار شوند و در تمام مناطق هشت‌گانه شهرداری قم اقدام به اجرای توسعه طرح تفکیک زباله از مبدأ کنند و بتوانند از این طریق به دستاوردهایی در این حوزه نائل آیند. همچنین قابل ذکر است که در شهر قم 11 غرفه تفکیک زباله شهری در حال فعالیت است.
سید عبدالله میر ابراهیمی سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم تفکیک زباله را امری مهم خواند و گفت: سازمان پسماند اقداماتی را برای تفکیک زباله در مبدأ در نظر گرفته است. وی با اشاره به مزایای تفکیک زباله در مبدأ گفت: انجام این عمل از حجم زباله‌ها می‌کاهد و می‌توان زباله‌های خشک را قابل بازیافت کرد.
میر ابراهیمی با بیان اینکه باید از تفکیک‌های غیرمجاز در مبدأ جلوگیری کرد ادامه داد: این عمل نیازمند جمع‌آوری و ساماندهی دوره‌گردهاست و همچنین طبق قانون مدیریت پسماند نسبت به ساماندهی گاراژها اقدام شده است. وی خواستار همکاری دیگر سازمان‌ها در این خصوص شد و افزود: با نیروی انتظامی و خدمات شهری شهرداری مکاتبات صورت گرفته است تا برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه انجام شود.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم نقش مردم در مدیریت پسماند را مهم خواند و گفت: در صورتی که خود مردم نیز در این زمینه مشارکت داشته باشند ارائه خدمات به آن‌ها مطلوب‌تر انجام خواهد شد. وی با اشاره به آموزش بازیافت و تفکیک پسماند به شکل رودررو در مناطق دو و 6 شهرداری قم افزود: همچنین بروشورهای آموزشی و کیسه‌های مختص زباله‌های خشک در این مناطق توزیع خواهد شد.
قابل ذکر است که بحث پاکی و پاکیزگی که اسلام دائماً بر آن تأکید دارد تنها مختص پاکیزگی انسان و پاکی جسم نیست بلکه نظافت و زیبایی شهری و بحث توجه به دفع اصولی و صحیح پسماندها نیز از جمله مواردی است که مستلزم توجه است.
در این خصوص حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد آتش زر رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر قم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم با اشاره به حدیثی از حضرت محمد (ص) که پاکیزگی نیمی از ایمان است، گفت: این احادیث نشان از اهمیت پاکیزگی در دین اسلام دارد.
وی با بیان اینکه دین اسلام تأکید جدی بر زندگی پاک و منزه دارد، ادامه داد: لازم است افراد بر اساس سبک زندگی که اسلام مشخص کرده است حرکت کنند. حجت‌الاسلام آتش زر با اشاره به اینکه اکنون تنها سازمان‌های مدیریت پسماند شهرداری‌ها وظیفه نظافت شهری را برعهده دارند، گفت: لازم است توسط مسئولان در این خصوص چاره‌اندیشی شود و مردم نیز در این عرصه وارد شوند. وی با بیان اینکه تاکنون اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ با دستاوردهای مطلوبی همراه بوده است، ادامه داد: نقش مردم در پیشرفت و توسعه ظرفیت‌های شهری غیرقابل انکار است.
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر قم، قم را شهری پاک خواند و گفت: ضروری است که قم به الگویی برای سایر شهرها و جوامع تبدیل شود که تحقق این امر همکاری شهروندان در رعایت نظافت شهری را می‌طلبد. قابل ذکر است که تفکیک زباله در حفاظت از محیط زیست تأثیری بسزا دارد و این عمل می‌تواند نویدبخش جامعه‌ای سبز و عاری از آلودگی برای نسل آینده و فرزندانمان باشد. همچنین تفکیک زباله می‌تواند تأثیری بسزا در اقتصاد داشته باشد.
در این خصوص رضا حیدری کارشناس ارشد محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم تفکیک زباله را یک امر شاخص و حیاتی برای صیانت از محیط زیست خواند و گفت: اجرای این طرح علاوه بر اینکه از آلودگی‌های زیست‌محیطی جلوگیری می‌کند، اقتصاد را نیز رونق می‌بخشد.
وی ادامه داد: اجرای این طرح می‌تواند به ایجاد اشتغال و پایین آوردن هزینه‌های جمع‌آوری پسماندها کمک کند. وی با اشاره به وجود پسماندهای آسیب‌زا در محیط زیست گفت: استفاده از ظروف یک‌بار مصرف به تشدید آلودگی محیط زیست کمک می‌کند که باید در این خصوص اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی صورت گیرد.
حیدری با اشاره به انواع پسماندها از جمله کشاورزی، صنعتی، پزشکی و... گفت: لازم است شهرداری در تمام این حوزه‌ها اقدام به تفکیک، دفع و بازیافت صحیح پسماندها کند چراکه سوزاندن و دفن کردن زباله‌ها روشی منفی و مخرب برای کنترل پسماند است.
حیدری با اشاره به ماندگاری بالا و عدم تجزیه پسماندهای خشک در محیط گفت: در صورت تفکیک این مواد می‌توان آن‌ها را به چرخه مصرف بازگرداند و به‌صورت عملیاتی و کاربردی از آن‌ها استفاده کرد.
کارشناس محیط زیست فرهنگ‌سازی در خصوص کاهش تولید زباله را بسیار مهم دانست و ادامه داد: استفاده از ظرفیت رسانه‌ها برای فرهنگ‌سازی و همچنین تهیه بروشور در خصوص مضرات تولید پسماند می‌تواند در این خصوص مؤثر باشد.
قابل ذکر است که یکی از ارکان مهم در رسیدن به توسعه پایدار بحث مدیریت پسماندهاست که در سال 1383 با به تصویب رسیدن قانون مدیریت پسماند، این امر مورد توجه اکثر دستگاه‌ها و سازمان‌ها قرار گرفت؛ اما به نظر می‌رسد که اجرای تفکیک زباله از مبدأ و بازیافت آن‌ها نیازمند سخت افزارها و نرم‌افزارهای لازم است. از یک سو باید زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری جداگانه زباله‌ها ایجاد کرد و از سوی دیگر باید چاره‌ای فرهنگی اندیشید تا مردم به‌طور جدی و واقعی سعی در تفکیک زباله داشته باشند.

گزارش : سمیه رضایی. خبرگزاری فارس فارس