گیلان نگارستان ایران یا گورستان زباله

گیلان این نگارستان یزدان در کرانه دریای نیلگون خزر با سواحل طلایی و جنگلهای زمردین هیرکانی و کوههای بلند و دشتهای شقایق و سوسن و گلهای وحشی بهشت گردشگران ایران است اما مدت هاست انباشت زباله های انسانی چهره این استان زیبا را کثیف کرده است .
انبوه جمعیتی که گرچه با خود برکات اقتصادی بهمراه می آورند اما پسماندهای بسیاری را نه تنها در مکانهای دفع زباله بلکه در جای جای طبیعت زیبای استان از فراز کوهها، سرچشمه رودها تا ساحل دریا و دل جنگلها به جا می گذارد. در سال 91 ، زباله های پاکسازی شده ناشی از حضور گردشگران در عید نوروز تنها از پنج درصد چشم اندازهای طبیعی گیلان حدود 200 تن بود .
البته این تنها مسافران نیستند که نسبت به دفع مناسب زباله بی توجهند ، بسیاری از اهالی این استان زیبا نیز بی توجه به صدماتی که این زباله ها به منابع آبی و خاکی این پردیس کوچک زمینی وارد می کند زباله هایشان را در رودخانه ها ، کنار جاده ها و هرجا که دستشان رسید رها می کنند.
از سویی حوزه آبخیز خزر در گیلان بالغ بر 14 هزار کیلومتر مربع است. این بدان معنا است که بخشی از پسماندهای رها شده در طبیعت به واسطه سیلابها و مجاورت با رودخانه ها وارد آب می شود و با حرکت به سمت پایین دست حوزه به دریای خزر و سواحل وارد می شود.
*مصرف زدگی بلای جان طبیعت
زباله هایی که با مصرف زده شدن مردم شهرها و حتی روستاها روز بروز در حال فزونی است و برنامه ای هم برای مواجهه با این حجم عظیم زباله که وارد چشم اندازها می شود ، وجود ندارد.
به گفته کارشناسان در استانهای شمالی سطح مصرف بالا است و میزان تولید زباله به ازای هر نفر بین یک تا 1/1 (کیلوگرم) در حوزه شهری در روستا حدود 800 گرم در شبانه روز است .
بر اساس برنامه 5 ساله پنجم توسعه قرار بود تا پایان سال سوم توسعه معضل مدیریت پسماند در استانهای ساحلی حل شود و چیزی به عنوان دفن زباله نداشته باشیم .
قرار بود تفکیک زباله از مبداء در سراسر شهرهای استانهای ساحلی انجام شود و باقی مانده یا در کارخانه های کود آلی تبدیل به کمپوست یا در زباله سوزها امحاء شود و بخشی نیز دفن بهداشتی شود متاسفانه این اتفاق نیفتد .
شهرداری ها و دهیاری ها نیز در اغلب نقاط دانش و همت و اعتبارات مالی لازم برای ساماندهی به معضل زباله را ندارند. البته سال 94 در استان گیلان اقدامات خوبی برای تفکیک زباله در شهرها آغاز شد ولی مشخص نیست به چه دلیلی ادامه نیافت. بسیاری از شهرها پیمانکاران تفکیک زباله شان را از دست دادند و برخی برگشتند به نقطه صفر و این موجب می شود که زباله های سرگردان در تمامی حوزه های آبخیز فراوان داشته باشیم.
در حوزه های روستایی طرح تولید زباله تر به کود آلی یا ورمی کمپوست شاید بخشی به دلیل اعتبارات و بخشی به خاطر نابسامانی مدیریت اجرایی نشد.
اسف بار این که فرهنگ مصرف در روستاها پهلو می زند به حوزه شهری و بخش زیادی از تولیدات روستایی از جمله دامداری و پرورش طیور یا حذف شدند یا به حداقل رسیده اند و روستاییان به سمت مصرف شهری با پسماند زیاد رفتند. برای مثال قبلا در روستا برای تولید یک لیتر ماست زباله نداشتیم ولی در شهر یک ظرف برای آن لازم است. کاهش پسماند و مدیریت مناسب زباله تنها با آموزش امکان پذیر است.
*فرهنگسازی نیاز جدی مدیریت پسماند
معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز اخیرا در سفر به گیلان در مصاحبه اختصاصی با ایرنا در خصوص معضل زباله گفت : مدیریت پسماند نیازمند یک فرهنگ سازی جدی است.
پروین فرشچی اظهار کرد: استان میزبان گناهی ندارد که علاوه بر زباله های تولیدی جمعیت خودش ، زباله های تولیدی جمعیتی چهار برابر جمعیت خود را پذیرا باشد.
وی خاطرنشان کرد : وزارت کشور مسئول مستقیم ساماندهی و مدیریت زباله است و سازمان محیط زیست عهده دار آگاهی بخشی در خصوص زباله و نظارت بر مدیریت درست پسماند و کمک به مشارکتها و حرکتهای مردمی است.
بدیهی است ورود 22 میلیون نفر معادل حدود یک سوم جمعیت کشور به گیلان لزوم تخصیص اعتبارات ملی برای این استان را الزامی می سازد .
این خیل جمعیت عوارضی می گذارد که رفع و رجوع آن با اعتبارات استانی امکان پذیر نیست .
به گفته کارشناسان با توجه به قرار داشتن گیلان در شرایط بحرانی مدیریت پسماند نیازمند احداث کارخانه زباله سوز و نیروگاه تولید انرژی از سوزاندن زباله ، تفکیک زباله از مبداء و فرهنگسازی برای کاهش مصرف زباله و تفکیک زباله از مبداء است. فرهنگسازی برای کاهش مصرف و تفکیک زباله از مبداء و عدم دفع پسماندها در طبیعت ضرورتی است که نیاز به سرمایه گذاری ، همکاری رسانه های عمومی به ویژه صدا و سیما ، آموزش و پرورش و مدیریت علمی پسماند در شهرداری ها و دهیاری ها دارد.
درهیچ جای جهان با تذکرات روزمره معضل حل نشده مهمترین راه رسیدن به یک نقطه امن در خصوص مدیریت پسماند آموزش و سپس مدیریت پسماند است .
مساله ای که حتی نماینده سازمان ملل نیز در پیام اینستاگرامی خود به آن تاکید و ابراز امیدواری کرده با آموزش زباله را در جایی دفع کنیم که باید.
طبیعت گیلان این پردیس زیبای ایران از دریا و ساحل ، کوه و چشمه ، رود و دشت و جلگه و جنگل همگی شایسته پاسداشت و تحسین است نه بایسته آلودگی و نابودی .