زباله را در دنيا به نام طلاي كثيف مي‌شناسند اما در ايران زباله همان دورریختنی بی فایده است. درحال حاضر پسماند به يك معضل بحراني تبديل شده كه از يك سوي خزانه شهرداري‌هاي درمانده از حل آن را خالي مي‌كند و از سوي ديگر تيشه به ريشه محيط زيست كشور مي‌زند. شهرهاي شمالي در عدم مديريت پسماند، گوي سبقت را از ديگر شهرهاي كشور ربوده‌اند. اخباري كه هر روز از رها كردن زباله در جنگل و دريا و رودخانه‌ها مي‌شنويم خود گواه روشني بر اين مساله است.
به گزارش پسماند ایران نقل از روزنامه قانون ، براساس آمار و اطلاعات سازمان محيط زيست، درياي مازندران به فاضلابي بزرگ و جنگل‌ها نيز به سطل زباله‌اي براي شهرداري‌ها تبديل شده است.استان تهران نيز در بحران زباله سعي كرده از شهرهاي شمالي كشور عقب نماند و در اين معضل سهيم باشد.
12 هزار تن زباله در شهرهاي تهران
روزانه بیش از 12 هزار تن زباله و پسماند شهرستان‌های استان تهران به 10 مرکز دفن زباله منتقل می‌شود. شیوه‌های دفن و بازیافت زباله در اين مراكز دفن، غیراصولی و بهداشتی است. این امر باعث شده یک بحران محیط زیستی و بهداشتی در استان به‌وجود بيايد. مدیریت پسماند که شامل جمع‌آوری و انتقال زباله‌ها به بیرون شهر است، از پرهزینه‌ترین خدمات شهرداری‌هاست. طی چند سال اخیر از زباله به‌عنوان طلای کثیف نام برده می‌شود، زیرا با پیشرفت فناوری، دیگر تنها راه مدیریت زباله‌ها دفن آن‌ها نیست. بلکه می‌توان با بازیافت آن‌ها و با تبدیل زباله‌های تر به ورنی کمپوست، یا تولید انرژی، بخش قابل توجهی از هزینه‌های جمع‌آوری زباله را تامین کرد. اما در کشور ما، نه‌تنها اراده و بودجه‌ای برای تحقق این امر نبوده است بلکه دربسیاری از موارد، بخش خصوصی مانع از آن شده است که سود این کار به جیب مردم و شهرداری‌ها برود. در بسیاری از مراکز دفن زباله شاهد استقرار پیمانکاران بخش خصوصی و تفکیک زباله، آن هم به‌صورت غیراصولی هستیم. به‌دلیل رعایت نکردن اصول بهداشتی و محیط زیستی با مشکلات فراوانی مواجه هستند.
چراي دام در دپوي زباله ورامين
در ميان اين 10 مركز دفن زباله، مراكزي هستند كه وضعيت اسفبارتري نسبت به ديگر مراكز دارند. مركز دفن زباله اخترآباد و ورامين جزو اين مراكز هستند. چراي دام‌ها دراین دو مرکز يكي از شوكه كننده‌ترين خبرهاي اخير بود.براساس اين خبر مدت‌هاست که محل دپوی زباله‌های شهری، بیمارستانی و عفونی در شهرستان پیشوا در استان تهران، به چراگاه دائمی دام‌های اهلی تبدیل شده است. هر روز صدها راس گوسفند در این محل مشغول به چرا و تغذیه از زباله‌ها هستند و در نهایت گوشت و فرآورده‌های دامی این گوسفندان به خوراک شهروندان تهرانی تبدیل می‌شود.
نفوذ شيرابه زباله به سفره‌هاي زيرزميني
اخترآباد نيز حال و روز بهتري از دپوي زباله ورامين ندارد. روزانه بیش از 1400 تن زباله در شهرستان‌های شهریار، قدس و ملارد تولید می‌شود که برای دفن و بازیافت به دشت اخترآباد منتقل می‌شوند. به گفته کارشناسان بهداشتی و محیط زیستی این کار با حداقل‌ها انجام می‌شود. از مشکلات آلودگی و انتشار میلیون‌ها میکروب و بیماری که بگذریم، مشکلات محیط زیستی نیز جای خود را دارد. باتوجه به فراوانی سفره‌های زیرزمینی در این دشت و تامین بیش از نصف آب شرب و کشاورزی مردم این شهرستان‌ها از طریق این آب؛ در برخی موارد شیرابه ناشی از انباشت زباله‌ها، آب سفره‌های زیرزمینی را آلوده کرده است. همچنین به‌دلیل وجود حجم بالای زباله و انباشته‌شدن گاز متان، تاکنون آتش‌سوزی‌های فراوانی نیزدر این منطقه رخ داده است. تغيير مديريت، مشكل را حل نكرد
بازیافت زباله در اخترآباد سال‌ها زیرنظر شركتی بازیافتی بود كه توسط شهرداران سابق شهرستان شهریار اداره می‌شد. پس از سال‌ها كشمكش فراوان، مدیریت این مركز دفن زباله به سازمان پسماند شهرستان ملارد واگذار شد اما این تغییر مدیریت دردی از مشكلات این منطقه دوا نكرده و همچنان دشت اخترآباد در بحران زیست محیطی به‌سر مي‌رود. طبق قانون مديريت پسماند، در مرکز دفن زباله اخترآباد باید ابتدا زیر‌سازی‌های لازم انجام شود و بعد دفن را انجام دهند اما چنين اتفاقي رخ نمي‌دهد. شنيده‌ها حاكي از آن است كه آن ها حتی لایه‌گذاری‌های روزانه را نیز انجام نمی‌دهند و این سهل انگاری منجر به بروز مشکلات فراوانی مانند انباشت زباله، جاری‌شدن شیرابه، آتش‌سوزی و انتشار بیماری شده است. تفكیك زباله در مقصد نیز به شیوه كاملا سنتی و دستی در این مرکز انجام می‌شود. این تفكیك غیر اصولی باعث پراكندگی زباله‌ها در دشت اخترآباد و بروز مشكلات بهداشتی برای ساكنان روستاهای اخترآباد مي‌شود.
جولان شيرابه زباله در صفادشت
يكي از مشكلاتي كه تاكنون از چشم‌ها درخصوص مركز دپوي زباله اخترآباد دور مانده، عبور روزانه هزار و 400 تن زباله از وسط بافت شهری شهرصفادشت است. غلامحسين خدايار عضو شوراي شهر صفادشت دراين‌باره به «قانون» مي گويد:« ساعت تردد خودروهاي حمل زباله طبق قانون از ساعت 22 الي 5 صبح است. متاسفانه برخي از شهرداري‌ها به اين قانون هيچ توجهي ندارند و در طول شبانه روز خودروهاي حمل زباله در سطح شهر صفادشت درحال تردد هستند. این مساله باعث بروز مشكلات بسياري براي شهر و شهروندان صفادشتي شده است. هر چند تاکنون بارها شاهد شکایات و اعتراضات شهروندان به شوراها، شهرداری، دادستانی و مقامات بالاتر نسبت به انتشار بوی تعفن و نشت شیرابه زباله‌ها در سطح خیابان های شهر بوده ایم اما تاکنون نتیجه ای حاصل نشده است».
خدايار ادامه مي‌دهد:« خودروهاي حمل زباله از استاندارد اين كار برخودار نيستند چراكه هنگام عبور از اين شهر، زباله و شيرابه زباله در خيابان‌ها مي‌ريزدو حتي در بسياري از موارد خودروي حمل زباله در داخل شهر خراب شده و براي تعمير چندين ساعت در شهر توقف كرده است. بوي تعفن زباله به‌اندازه‌اي منزجر كننده است كه هيچ شهروندي تحمل آن را ندارد. اين مساله در فصول گرم به يك بحران براي صفادشت تبديل مي‌شود».
به‌گفته مديران شهر صفادشت، اين مشكل تنها با مشارکت شهرداری‌های همجوار و صرف هزینه برای خرید ماشین‌آلات مخصوص حمل زباله که دارای مخزن جمع آوری شیرابه هستند ، سهیم شدن در ایجاد زیر ساخت‌های مناسب و احداث مسیر جدید و خارج از بافت جهت تردد خودروهای حمل زباله حل خواهد شد. مركز دفن زباله اخترآباد به معضلي تبديل شده كه تنها يك نگاه فراشهرستاني به آن مي‌تواند معضل را حل كند؛ نگاهي كه مشكل شهروندان صفادشت، شهريار، قدس و شهرهاي ديگر براي آن يكي باشد و اعتقاد داشته باشد زندگي در چنين شرايط تعفن‌آوري حق هيچ ايراني نيست.
