ژاپن و تفکیک حداکثری زباله ها

پرتاب انواع زباله ها (ته سیگار، پاکت خوراکی ها، آدامس و. . . ) از شیشه ماشین یا در حال قدم زدن از رفتارهای متداول برخی شهروندان کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته آسیایی است؛ رفتارهایی که نه تنها منجر به نازیبایی فضاهای شهری می شوند، بلکه زمینه را برای بروز انواع آلودگی های زیست محیطی فراهم می کنند.
در این میان برخی کشورهای آسیایی هم هستند که در خصوص سیستم نظافت شهرها و بازیافت زباله فرهنگ سازی کرده اند و در نتیجه، شهرهایی پاکیزه دارند. کشور ژاپن یکی از برترین کشورهایی است که در حوزه بازیافت زباله ها قوی عمل می کند. کشوری که سال هاست با فرهنگ سازی برای شهروندانش موفق به ایجاد یک روند مستمر بهداشت در سطح کلان شده است. برخی از مهم ترین اصولی که سیستم تفکیک زباله در ژاپن را ارتقا داده اند، به فرهنگ سازی مرتبط هستند.

سیستم خاکستری بازیافت

کشور ژاپن، ظرفیت مناسبی برای استفاده از روش دفن زباله ندارد. در واقع وضعیت خاک و بافت زمین این کشور به شکلی است که نمی توان روی دفن زباله حسابی باز کرد. در نتیجه یکی از متداول ترین روش ها برای کاهش حجم زباله ها در ژاپن تبدیل زباله های غیرقابل بازیافت به خاکستر است. در سراسر شهرهای مهم ژاپن سطل هایی مخصوص قرار دارد که ویژه انواع زباله های تجدید ناپذیر مثل پلاستیک هستند. اما زباله ها برای ورود به این سطل ها قوانینی را پشت سر می گذارند.

زباله کسب و کار من است!

یکی از مهم ترین بخش های پیش از ورود پلاستیک ها به سطل های مکانیزه خاکستری، جمع آوری انواع پلاستیک و مواد غیرقابل تفکیک است. بسیاری از شهروندان ژاپنی به شکل داوطلبانه اقدام به جمع آوری مواد پلاستیکی از سطح شهرها می کنند. اما برخی از افراد هم هستند که در حوزه جمع آوری پلاستیک ها و انواع شیشه و مواد غیرقابل تجدید فعالیت می کنند. این افراد با جمع آوری انواع زباله های قابل بازیافت (اعم از ظروف، بسته بندی ها و. . .) نقشی مهم در گردش چرخه بازیافت ژاپن ایفا می کنند.
مقام های دولتی ژاپن بر حسب وزن، حجم و اندازه زباله های تجدید پذیر، مبالغی را پرداخت می کنند. نکته جالب اینکه؛ تمامی هزینه های خرید مواد پلاستیکی و شیشه ها از صندوق مالیات شهروندان کسر می شود. در واقع شهروندان با پرداخت مالیات به عضوی مؤثر از سیستم بازیافت کشور تبدیل می شوند.

تفکیک سطل به سطل

در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان، مثل بریتانیا، سیستم تفکیک زباله از طریق دستگاه های پیشرفته و بزرگ انجام می شود؛ روشی متداول که با سرعت به گلچین کردن موارد مختلف منجر می شود و باری بزرگ از دوش شهروندان بر می دارد. اما وضعیت در ژاپن بسیار متفاوت است. شهروندان ژاپنی آموزش دیده اند تا خود به تفکیک سطل به سطل زباله هایشان بپردازند و در نتیجه نه تنها باری سنگین از دوش دولت برداشته اند، بلکه به قوت گرفتن رکوردهای تفکیک نیز کمک کرده اند.
برای مثال تا پایان سال 2011 بالغ بر 90 درصد از روند تفکیک زباله هایی که به ضایعات فلزی مرتبط بود، با کمک شهروندان انجام شد. این یک رکورد بی نظیر و منحصر به فرد برای اقتصاد ژاپن محسوب می شود. این سیستم تفکیک قدرتمند از سال 2011 و همزمان با زلزله شرق ژاپن و سونامی در این کشور تقویت شد. در واقع فشارهایی که در این دوران بر دوش شهروندان سنگینی می کرد، قدرت تفکیک آنها را نیز ارتقا داد.

کمپین های برچسب قرمز

سال هاست که مردم ژاپن کمپینی هوشیارانه و مدبرانه را تشکیل داده اند که «کمپین برچسب قرمز» نام دارد. این کمپین در تلاش است برای افراد مختلف از پیر تا جوان فرهنگ سازی کند. محور این فرهنگ سازی، به استفاده از برچسب قرمز روی کالاها و محصولاتی مرتبط است که قابلیت اشتعال دارند. در واقع این بسیار مهم است که شهروندان در هنگام انداختن زباله های خود در سطل های تفکیک، افزون بر جدا کردن زباله ها به انواع مختلف، قابلیت اشتعال این زباله ها را نیز مشخص کنند.
این بسیار خطرناک است که زباله های خطرناک در سطل های خاکستری قرار گیرند. در واقع ممکن است این موضع زمینه را برای انفجار سطل های زباله یا خطر اشتعال این سطل ها فراهم کند.

کتاب های درسی و آموزش در سنین پایین

یکی از مهم ترین مواردی که منجر به رشد و توسعه ژاپن در حوزه تفکیک زباله شده، آموزش برای تفکیک از سنین پایین است. در واقع دانش آموزان در دوره های آموزشی مختلف با فراگیری اصول بازیافت و تفکیک زباله، نه تنها اهمیت استفاده از این سیستم را درک می کنند، بلکه با اهمیت حفظ محیط زیست نیز آشنا می شوند.
این مسئله تا حدی برای نظام آموزشی ژاپن حایز اهمیت است که در بخشی از دوره های آموزشی، کودکان در آزمون آشنایی با اصول تفکیک زباله شرکت می کنند. این آزمون با طرح پرسش در مورد مراحل تفکیک و اهمیت استفاده از این فرآیند نقشی مهم در رشد فرهنگ و توسعه شخصیت اجتماعی کودکان ایفا می کند.