ناهماهنگی دراجرای قانون مدیریت پسماندها

به گزارش #پسماندایران: قانون مدیریت پسماندها 14 سال قبل به تصویب رسید که در آن مسئولیت شهروندان و وظایف نهادهای مسئول در این خصوص آمده است. با این وجود اما به‌نظر می‌رسد تاکنون نهادهای مسئول به خوبی نتوانسته‌اند به وظیفه قانونی خود در مدیریت پسماند عمل کنند.
ایرانی‌ها سه برابر استاندارد جهانی پسماند تولید می‌کنند، ضمن اینکه سطح مشارکت مردم درتفکیک زباله پایین است و شهروندان همکاری مناسبی در این خصوص ندارند. به‌عنوان مثال کلانشهر تهران به‌دلیل تعداد و ساختار جمعیتی به صورت شبانه روز درحال تولید پسماند بوده و میانگین افزایش پسماند در هر دقیقه در تهران 6 تن زباله است. رقمی که الهام فخاری، نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران به آن اشاره کرده است. در مجموع باید گفت؛ روزانه به طور میانگین حدود هشت تا 9هزار هزار تن پسماند عادی در پایتخت تولید می‌شود که از این مقدار، ۳۰درصد را پسماند خشک و مابقی را تر تشکیل می‌دهد.
به این آمار باید تولید روزانه 120هزار تن پسماندهای ساختمانی و عمرانی را نیزاضافه کرد که البته بخشی از آنها توسط دو کارخانه مصالح‌سازی و یک مرکز تولید شن و ماسه بازیافت می‌شود. این درحالی است که آمار بالای تولید پسماند و ضعف دستگاه‌های متولی امر در زمینه‌های مختلف مرتبط به این موضوع موجب شده اکنون هم شاهد تولید زباله‌ به میزان زیاد در شهرهای مختلف باشیم و هم نتوانیم پسماندهای تولید شده را آنگونه که باید و شاید، مدیریت یا بازیافت کنیم. به این مقوله باید بحث زباله‌گردها را نیز اضافه کرده است. نهادهای مختلف که شامل مدیریت شهری، وزارت بهداشت، سازمان محیط زیست و ... می‌شود و به‌نظر می‌رسد هنوز در اجرای مسئولیت خود در قالب ساماندهی این امر چندان موفق نبوده‌اند.
تنها بخش اندکی قابلیت بازیافت دارد
به‌طور نمونه اکنون شاهد هستیم که تنها بخش اندکی از زباله تولید شده در کشور قابلیت بازیافت دارد که علت اصلی آن نیز نبود سیستم درست تفکیک اولیه زباله است. آن هم در شرایطی که تفکیک زباله از مبدا بهترین راهکار هم در کاهش زمان از بین رفتن کامل و هم هزینه‌های بازیافت زباله است. ضمن اینکه منفعت اقتصادی نیز به همراه خواهد داشت. مواردی که شکور پورحسین نیز به آن اشاره دارد. آنچه که ضرورت همکاری فرابخشی در این زمینه را بیش از پیش گوشزد می‌کند. به عنوان مثال درباره زباله‌های بیمارستانی که شاهد تولید روزانه 400 تن از این پسماندها در کشور هستیم، متولی اصلی مدیریت و ساماندهی زباله‌ها شهرداری‌ها است، اما همواره شاهد برخی گلایه‌ها بین این سازمان و وزارت بهداشت هستیم. براین اساس نیاز است دستورالعمل ها و برنامه جامع و کاملی را برای ساماندهی زباله های شهری و بیمارستانی تدوین شود.
مشکل کجاست؟
البته اشاره به این نکته ضرورت دارد که قانون مدیریت پسماندها در سال 83 به تصویب رسیده است که در آن مسئولیت شهروندان و مجازات آنها در صورت تخلف از مقررات پیش‌بینی شده، همچنین وظایف نهادهای مسئول در این خصوص آمده است. با این وجود اما به‌رغم گذشت 14 سال از تصویب قانون مذکور احمدعلی کیخا، عضو کمیسیون کشاورزی، آب ومنابع طبیعی مجلس معتقد است که هیچ دستگاهی به وظیفه قانونی خود در مدیریت پسماند عمل نمی‌کند. اما به واقع مشکل کجاست؟ واقعیت این است که برای مدیریت پسماند هیچ مشکل قانونی وجود ندارد، ولی متولی مدیریت پسماند درکشور شفاف نبوده و از یک طرف سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به حفظ محیط زیست انسانی است، از سوی دیگر شهرداری‌ها هم مکلف به جمع‌آوری پسماند هستند، ضمن اینکه در قانون نیز به این مسئله توجه شده و از بخش خصوصی می‌تواند در این حوزه استفاده کرد. با این وجود هنوز در بخش‌هایی از کشور مدیریت پسماند انجام نمی شود، موضوعی شاید مشارکت پایین مردم و ناهماهنگی فرابخش و سازمانی در این زمینه موثر باشد.
اشاره به این موضوع ضرورت دارد که به‌طور مثال جمع‌آوری روزانه حدود 9هزار تن زبال در تهران، حدود 800 میلیارد تومان هزینه دارد، رقم بالایی که می‎توان با کمی دقت در رفع چالش‌های موجود و آموزش تفکیک از مبدا به خانواده‌ها بخشی از آن را جبران کرد. اصل مهمی که به‌نظر می‌رسد تاکنون چندان به آن توجه نشده است.
جالب است بدانید؛ طبق اظهارات مسئولان شهری می‌توان از زباله‌های تهران 400 هزار میلیارد تومان کسب درآمد، ضمن اینکه به این مقوله باید امکان تولید شده برق از پسماند را اضافه کرد. در این میان تاکید بر اصلاح رفتارهای فردی برای کاهش تولید زباله نکته مهمی است که نباید آن را از یاد برد. براین اساس ما نیاز داریم، رفتارهای فردی در این خصوص اصلاح شود تا شاهد کاهش تولید زباله در کشور باشیم. نکته‌ای که عضو کمیسیون اجتماعی مجلس هم با آن موافق است. در بحث مدیریت پسماند نیز به‌طور جدی باید برنامه‌ریزی داشت، البته این اقدام به‌‍طور قطع سال‌ها باید انجاد می‌شده است.
با این وجود اما کیخا با این توضیح که چطور ممکن است، برای کلان شهری مانند تهران هنوز درمدیریت پسماند به ویژه پسماندهای ویژه بیمارستانی و صنعتی برنامه روشنی وجود نداشته باشد؟ بیان کرده است که مشکل این است که هیچ دستگاهی به وظیفه خود عمل نمی‌کند. البته این عضو کمیسیون کشاورزی، آب ومنابع طبیعی مجلس راهکاری را هم برای حل و فصل این مشکل دارد، اینکه مهمترین خطای موجود عدم اجرای صحیح ماموریت‌ها و رسالت قانونی نهادهای مسئول در این زمینه است، بنابراین بهتر است فراخوانی برای ورود بخش خصوصی و افراد متقاضی ورود به این کار داده شود.
البته پورحسین نظر دیگری دارد، وی با تاکید بر ضرورت افزایش مشارکت مردم در این امر چه در حوزه کاهش تولید پسماند و چه در بخش تفکیک آنها بیان کرده است که برای کاهش آسیب به محیط زیست، بهتر است فضاهای مشخصی برای دفن زباله به حاشیه شهرها و روستاها اختصاص داده شود. پیشنهادی که حداقل می‌توان مشکلات مربوط به پسماندها را در حوزه بهداشت و سلامت تاحدی زیادی برطرف کند.

منبع خبر :روزنامه حمایت