پسماند پسمـانــدِ وعـده‌هـا

#پسماندایران : هرچند که معضل زباله در مازندران دست‌کم از 2 دهه پیش آغاز شد و از همان زمان هم توسط مسئولان اظهارنظرهایی برای حل این مشکل می‌شد، اما در این گزارش‌واره سعی می‌کنیم فقط به برخی از وعده‌ها و اظهارنظرهای مسئولان مختلف کشوری و استانی در مورد معضل زباله در مازندران اشاره کنیم. قضاوتی هم در کار نیست؛ فقط یادآوری برخی وعده‌هاست که امروز به پیگیری‌ها و اظهارنظرهای «محمد اسلامی» بیست‌ودومین استاندار مازندران ختم شده و احتمالا همچنان نیز ادامه خواهد داشت:

محمدعلی پنجه فولادگران
از مرداد 1384 اگر بخواهیم نگاهی به موضوع زباله در وعده‌ها و اظهارنظرهای مسئولان داشته باشیم می‌توان سراغی از «محمدعلی پنجه فولادگران» گرفت که 14 مرداد آن سال در جلسه سازمان همياری شهرداری‌های استان موضوع زباله را يكی از مشكلات اساسی شهرهای استان دانست و گفت که «در اين زمينه در جمع‌آوری و دفن زباله نيز مشكل داريم.» اظهارنظری آشنا که سال‌هاست می‌شنویم و هنوز هم از زبان مسئولان دقیقا به همین شکل مطرح می‌شود.

ابوطالب شفقت
پس از پنجه‌فولادگران، مدتی «محمدرضا صالحی» استاندار مازندران شد و مدتی بعد هم «ابوطالب شفقت» مسئولیت استانداری مازندران را به عهده گرفت. استانداری که در زادگاهش یعنی بابل در دهه 70 نخستین جرقه‌های بحران زباله مازندران دیده شد. شفقت شهریور 85 به عنوان استاندار مازندران بازدیدی از روند ساخت پروژه کارخانه زباله‌سوز شهرداری ساری داشت و خواستار سرعت بخشیدن به اجرای این پروژه شد. البته درخواست و تأکید شفقت اگر تاثیری داشت و او واقعا پیگیر بود، امروز پس از 11 سال هنوز این پروژه نیمه‌کاره دیده نمی‌شد. او بارها در دوران تصدی استانداری مازندران به معضل زباله اشاره کرد. مثلا در 24 بهمن 86 که تأکید کرده بود انباشتگی زباله در شهرهای مازندران نگران کننده است و چهره زیبای شهرهای استان با زباله ها زشت و کریه پدیدار شده است.

سید محمد کریمی
استاندار بعدی «سید محمد کریمی» بود که اتفاقا مانند استانداران قبلی نگاه ویژه‌ای به موضوع زباله و پسماند داشت. اما این توجه فقط در حد همان نگاه ویژه بود و نه بیشتر. او اسفند 1387 اعلام کرد که ساخت هشت کارخانه کمپوست در استان در دستور کار قرار گرفت.
او اعلام کرده بود که کارخانه زباله نور 30 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و یک سال بعد –یعنی در سال 88-به بهره‌برداری می‌رسد و کارخانه کمپوست زباله شهرستان تنکابن تا پایان همان سال به بهره‌برداری می‌رسد. همان کارخانه‌ای که چند ماه پیش «علی نبیان» معاون عمرانی استاندار مازندران اعلام کرد مرداد 97 راه‌اندازی می‌شود! بنا به وعده کریمی کارخانه‌های کمپوست شهرهای آمل، قائمشهر و بهشهر نیز قرار بود سال 88 به بهره‌برداری برسند. کریمی اظهار امیدواری کرده بود که با بهره‌برداری از این طرح‌ها، مشکل وضعیت زباله مازندران برطرف شود. اما امیدواری او هم برای مازندران فایده‌ای نداشت.

سید علی‌اکبر طاهایی
«سید علی‌اکبر طاهایی» بیستمین استاندار مازندران بود. موضوع پسماند و زباله مازندران در دوره او وارد فاز جدیدی شد و توجه‌ها نیز به این حوزه بیشتر شد. به همین دلیل اظهارنظرهای او هم در حوزه زباله بیشتر بود. اما اثرگذاری‌ها تفاوتی با دوره‌های قبلی نداشت. طاهایی اردیبهشت 90 در همایش مدیران کل حفاظت محیط زیست استان‌های کشور مدیریت پسماند در مازندران را موضوعی محوری برشمرد و از این‌ که در کشور دانش بومی برای ساخت کارخانه زباله‌سوز وجود ندارد اظهار تأسف هم کرد. او بارها از زباله به عنوان اولویت و دغدغه مهم مردم سراسر مازندران یاد کرد و حتی با اشاره‌های مکرر به بحث شیرابه‌ها و فاضلاب در استان و آلودگی منابع آبی، نگاهی فراتر به بحث پسماند داشت.
طاهایی مرداد 92 در همایش شهرداران مازندران گفته بود که ساخت نیروگاه زباله‌سوز در 5 شهر استان در دستور کار قرار دارد که از این تعداد 2 نیروگاه در حال ساخت است. منظور طاهایی همان دو نیروگاه نیمه‌کاره نوشهر و ساری است که هنوزهم در حال ساخت است. او آن زمان اعلام کرده بود که برای 3 شهر تنکابن، بابل و آمل نیز ساخت نیروگاه زباله‌سوز مصوب شد که در حال پیگیری زمین آن هستیم.
سال 91 با حضور او و رئیس‌جمهور وقت در دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، از سامانه فناوری تصفیه شیرابه زباله رونمایی شد و تأکید کرد که شهرداری‌ها با ثبت سفارش خرید این سامانه معضل شیرابه‌ها را حل کنند. اما باز هم خبری نشد. نه از حل مشکل شیرابه‌ها و نه از حمایت طراحان این سامانه.

ربیع فلاح
با رفتن طاهایی، «ربیع فلاح» استانداری را تحویل گرفت و از همان ابتدا موضوع زباله را به عنوان یکی از اولویت‌های مد نظر خود مطرح کرد. بیست‌ویکمین استاندار مازندران آبان 92 در جلسه مدیریت پسماند استان، فرمانداران را مسئولان اصلی حل مشکل پسماند در استان دانست و از فرمانداران خواست تا برای ساماندهی زباله شهرهای مازندران طرح جامعی را ارائه کنند و حتی برای این که دیت خود را نشان دهد، کاملا شتاب‌زده به فرمانداران مهلتی یک هفته‌ای برای ارائه طرحی که مشکل زباله شهرهای استان را حل کند داد. البته او دست فرمانداران را هم باز گذاشت و اظهار کرد که فرمانداران برای حل این مشکل در شهرستان‌های خود اختیار کامل دارند.
فلاح سعی کرد تمرکز زیادی بر موضوع زباله و پسماند داشته باشد، برای همین و البته به دلیل بحرانی شدن وضعیت پسماند مازندران در دوره مدیریت او، اظهارنظرها و وعده‌های او در این زمینه بسیار زیاد است. یکی از این وعده‌ها هم این بود: «معضل زباله به زودی در استان مازندران رفع می‌شود» جمله‌ای که به نقل از فلاح در روز 20 بهمن 93 روی خروجی خبرگزاری ایرنا قرار گرفت. اما آن «به زودی» هنوز فرا نرسید و معضل زباله هم روز به روز گردن‌کلفت‌تر از گذشته شد.
فلاح تأکید کرده بود که زباله و پسماند مهم‌ترین موضوعی است که جزو برنامه‌های اولویت‌دار مسئولان نهادهای ذیربط قرارگرفته و تحقق این مهم با جدیت در حال پیگیری است. او حتی اعلام کرد که مصوبات خوبی هم در سطح کشوری حاصل شد. اما نتیجه این مصوبات هنوز در مازندران به چشم نمی‌آید. فلاح در بهمن 93 گفته بود 10 سرمایه‌گذار برای ساماندهی و مدیریت زباله مازندران اعلام آمادگی کردند و حالا می‌شود پرسید آن سرمایه‌گذاران چرا منصرف شدند؟ او وقتی از به نتیجه رسیدن پیگیری‌ها ناامید شد و تاریخ «به زودی» وعده داده‌اش هم گذشت، در اسفند 95 و آخرین سال حضورش در استانداری اعلام کرد که طرح تفکیک زباله از مبداء باید در شهرستان‌های استان اجرایی شود و فرهنگسازی لازم در این زمینه صورت گیرد.
فلاح در آخرین روزهای حضورش در استانداری از این پیشنهاد و تأکید هم دلسرد شد و شهریور امسال در نشست شورای اداری فریدونکنار با طعنه‌ و کنایه از اجرا نشدن طرح تفکیک زباله در شهرهای مازندران انتقاد کرد. او در این نشست گفت: «تفکیک زباله در برخی شهرهای مازندران در حد سرگرمی انجام می‌شود.» فلاح که در نخستین روزهای حضورش در استانداری وعده رفع مشکل زباله را داده بود هم ناامیدانه و بی‌نتیجه از استانداری مازندران رفت و مدیریت را به «محمد اسلامی» سپرد.

محمد اسلامی
اسلامی بیست‌ودومین استاندار مازندران شد و از همان روز نخست فعالیت‌اش دست روی معضل زباله گذاشت. او حتی در همان روزهای نخست سری به سایت نیروگاه زباله‌سوز نوشهر زد و اظهارنظرهای تندی درباره روند پیشرفت فیزیکی این پروژه داشت. بارها هم اعلام کرده که محیط زیست اولویت نخست او و مجموعه تحت مدیریت‌اش خواهد بود و تمرکز زیادی برای رفع مشکل زباله دارد. «نباید شهری از استان در حوزه پسماند بلاتکلیف باشد.
توجه به مسائل زیست محیطی باید دغدغه آحاد مردم باشد. باید در مازندران مانند کشورهای توسعه‌یافته تفکیک زباله از مبدا و تبدیل زباله‌های تر به کمپوست با استفاده از دستگاه‌های خانگی توجه شود. باید وضعیت دپوی زباله ساماندهی شود و شیرابه را تصفیه کنیم. زباله نباید در خیابان و جاده وجود داشته باشد. باید از ظرفیت قانونی برای افرادی که زباله در خیابان می‌ریزند استفاده کرد. نباید پسماند بیمارستانی داشته باشیم.» این بخشی از باید و نبایدهای اسلامی در مورد معضل پسماند مازندران است که باید منتظر تحقق‌شان ماند.
این موارد فقط چند نمونه اندک و گذرا از وعده‌ها و اظهارنظرهای چند تن از استانداران مازندران در 12 سال اخیر بود. علاوه بر این‌ها، اظهارنظرهای متعددی از سوی مسئولان مختلف کشور و استان درباره زباله‌های مازندران مطرح شد که همگی سرنوشت یکسانی داشتند؛ بی‌تفاوتی!
منبع: هفته نامه تیتر هفته