خطری که محیط زیست را تهدید میکند

یادداشت :الهام پور ترابی

پسماند ایران : یکی از مسایل مهم در رابطه با پسماند تر مساله شیرابه است. شیرابه عبارت است از مایعی بد بو به رنگ قهوه ای تیره که از داخل موادزائد به خارج تراوش کرده و حاوی مواد محلول ومعلق می باشد. مهم ترين علت ايجاد شيرابه، مايعات و رطوبتي است كه در كيسه هاي زباله جمع مي شود، در حقيقت مايعات مثل انواع نوشيدني یا آب خورشت به صورت مستقيم و پوست و تفاله ميوه ها نيز به شكل غيرمستقيم شيرابه ايجاد مي كنند. از هر تن زباله حدود 300 تا 500 ليتر شيرابه تولید مي شود كه خطر اصلي آن در مراكز دفن، نفوذ اين مايع به آب‌هاي زيرزميني، خاك و چاه‌هاي اطراف مي‌باشد. وجود موادي چون فلزات سنگین، مواد سمي و مواد آلی با غلظت‌هاي زياد، ازعوامل آلودگي شيرابه است و اجزای آلي شناخته شده در شيرابة مراكز دفن نيز بيشتر، ازگروه مواد سمي مي‌باشند. توليد شيرابه در فصول مختلف متفاوت است، در فصل تابستان به دليل استفاده از ميوه هاي آب دار توليد شيرابه افزايش مي يابد به­ طوری­که ۲۵درصد وزن پسماند را شيرابه تشکیل می­دهد. همچنین شیرابه زباله علاوه بر آلودگی‌های محیط زیستی به دلیل ايجاد محیط اسیدی خسارت زيادي به خودروهای حمل زباله و ماشین آلات و تجهیزات ديگر نیز وارد مي­ نمايد. 

بنا به نظر کارشناسان در هر میلی گرم شیرابه زباله ها بیش از ۱۰۰ میلیون باکتری مضر موجود است که عامل انتقال بیش از ۱۱۸ نوع بیماری حاد است که سلامت انسان و محیط زیست را به شدت تهدید می کند. برای به دست آوردن تصوری از میزان آلودگی و مسمومیتی که در شیرابه موجود است کافی است بگویم که میزان میکروب های موجود در شیرابه بالغ بر ۴۰هزار برابر زباله های معمولی است و حتی حل شدن چند قطره از آن در هر آبی بسان آزاد شدن یک بمب میکروبی خطرناک است که عامل سرایت انواع بیماری ها به انسان و دام و گیاه می باشد.

بر اساس پژوهش های صورت گرفته فقط یک لیوان شیرابه قادر است یک درخت تناور را بطور کامل از ریشه بخشکاند. در رابطه با آلودگی آب های زیرزمینی و امکان نفوذ شیرابه به داخل آنها همواره باید قدرت تصفیه پذیری و رفع آلودگی در هنگام حرکت شیرابه از لایه های مختلف زمین را مد نظر قرار داد، چرا که قدرت خود پالایی سفره آب های زیر زمینی به سبب جریان آهسته آن چندین برابر کمتر از آب های جاری در سطح است.

پسماند تر که به آن پسماند آلي، ارگانيك يا فساد پذير نیز می­گویند شامل پسماند هاي مواد غذايي مثل پس مانده های غذا، پوست میوه و اضافات سبزیجات، روغن‏های خوراکی سوخته و فاسد شده، پوست خشکبار تفاله چای و همچنین پسماندهای باغبانی و فضای سبز می­باشد که غالب زباله خانگی را تشکیل می دهد. بخش بزرگي از زباله­ هاي خانگي را پس­مانده­ هاي گياهي و حيواني تشكيل مي­ دهند که كمّيت این پسماندها در طول سال متغير بوده و در ماه­ هاي تابستان، كه مصرف ميوه و سبزي بيشتر است، به حداكثر مي‌رسد. پسماندهاي غذايي مهمترين قسمت زباله است، چرا كه از يك سو به دليل تخمير و فساد سريع، بوهاي نامطبوع توليد كرده و محل مناسبي براي رشد و تكثير مگس و ساير حشرات و جوندگان است و از سوي ديگر به دليل قابليت تهيه كود از آن (كمپوست) از اهميت به سزایی برخوردار می باشد.