ساز و کار مدیریت پسماند برای دفع زباله در چهارمحال و بختیاری

براساس گفته برخی از کارشناسان، میانگین سرانه تولید زباله در چهارمحال و بختیاری روزانه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ گرم است که این میزان زباله با توجه به جمعیت استان که حدود یک میلیون نفر است، حدود روزانه ۸۰۰ تن زباله می‌شود، حال سوال اینجاست، عاقبت مدیریت و دفع این میزان زباله چیست؟
 
به گزارش پسماند ایران به نقل از برنا؛ در سال‌های گذشته اقداماتی در خصوص تفکیک زباله از مبدا در شهرکرد مرکز چهارمحال و بختیاری انجام شد اما هریک به دلایلی با محقق نشده است و اکنون مدیریت پسماند به یک چالش جدی در استان تبدیل شده است.

مدیریت پسماند؛ مطالبه‌ای که دنبال می‌شود

یکی از شهروندان شهرکردی یکی از مطالبات جدی خود از مسوولان را مدیریت اصولی پسماندها عنوان کرد و گفت: در بسیاری از نقاط کشور از جمله در استان همجوار زباله‌ها از مبداء تفکیک می‌شود و مردم در قبال تحویل زباله اقلام بهداشتی تحویل می‌گیرند اما در شهرکرد چنین اتفاقی شکل نگرفته است.

خانم جهانبازی تصریح کرد: تفکیک زباله از مبدا هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است و نه تنها در این خصوص فرهنگسازی نشده بلکه زمانی که دفن پسماندها به صورت سنتی انجام می‌گیرد برخی از شهروندان خود را مقید به تفکیک زباله‌های خشک و تَر نمی‌دانند.

آقای امیدی یکی دیگر از شهروندان یکی از مطالبات خود از مسوولان را مدیریت صحیح پسماند عنوان کرد و گفت: انتظار می‌رود مسوولان در خصوص دفن اصولی پسماندها و احداث کارخانه بازیافت همت بیشتری به کار گیرند.

تولید بالای زباله در چهارمحال و بختیاری

یک کارشناس ارشد محیط‌زیست گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته در شهرداری‌ها میانگین سرانه تولید زباله در سطح شهرهای استان روزانه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ گرم است که این میزان زباله باتوجه به جمعیت استان که حدود یک میلیون نفر جمعیت دارد، روزانه حدود ۸۰۰ تن زباله تولید خواهد شد که در مقایسه با میانگین ملی و جهانی بیشتر است.

مهری امینی فارسانی افزود: طبق بررسی‌های صورت گرفته حدود ۱۱۰ نقطه دفع زباله در استان موجود است که استانداردهای و دستورالعملهای زیست‌محیطی دفع پسماند را رعایت نمی‌کنند و به‌صورت فزاینده‌ای در حال نابودی منابع طبیعی و خدادادی استان از جمله آب و خاک است؛ از همین رو جدای از مساله رشد و افزایش حشرات و حیوانات ولگرد در این مناطق، زیرساخت‌های طبیعی جذب گردشگر که یکی از امیدهای این استان برای برون رفت از معضلات اقتصادی و فرهنگی است، نیز نابود خواهد شد.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد راه برون‌رفت از این شرایط و نجات محیط زیست استان، اجرای طرح تفکیک از مبدا توسط شهرداری‌هاست اما با وجود تذکر وزیر کشور در خصوص تفکیک زباله از مبدا این مهم هنوز در استان ما اجرایی نشده است.

این کارشناس محیط‌زیست، احداث کارخانه‌های بازیافت زباله را تنها راه مدیریت و بازچرخانی مواد آلی و پلاستیکی موجود در زباله‌ها عنوان کرد و گفت: این راه‌حلی است که هم اکنون در سطح کشور در حال اجراست و استان بکر ما بی‌نصیب است.

امینی با تاکید بر لزوم فرهنگ‌سازی از طریق مراجع مرتبط از جمله آموزش و پرورش، صدا و سیما، سازمان محیط زیست، وزارت کشور و سایر دستگاههای عضو کارگروه استانی مدیریت پسماند و فعال بودن سمن‌های محیط زیستی، دغدغه‌مند بودن عموم مردم به جهت تفکیک زباله‌ها در مبدا و همچنین همراهی مسوولان ارشد استانی در خصوص احداث کارخانه بازیافت زباله، باید در راس مطالبات و برنامه های فعالان این عرصه قرار بگیرد.

۲۰ درصد پسماندها قابلیت بازیافت دارد

مدیرکل دفتر فنی استانداری و نماینده معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری چهارمحال و بختیاری نیز می‌گوید: روزانه بیش از ۷۰۰ تن پسماند خانگی در استان تولید می‌شود که از این میزان ۷۵ درصد تَر و ۲۵ درصد آن خشک است که از بین پسماندهای عادی و خانگی حدود ۲۰ درصد آن قابلیت بازیافت را دارد.

داریوش رضایی افزود: سرانه تولید پسماند هر شهروند شهرکرد روزانه ۷۲۵ گرم است که به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر و مرکز استان روزانه ۱۵۰ تن انواع پسماند در این شهر تولید می‌شود که از این میزان ۱۳۵ تن خانگی و ۱۵ تن پسماند غیرخانگی تولید و دفن می‌شود.

مدیرکل دفتر فنی استانداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: دفن پسماند در استان و جانمایی مکان دفن پسماند در شهرها و روستاهای استان با توجه به موقعیت جغرافیایی و وضعیت آب‌های جاری و زیرزمینی دفن اصوالی و بهداشتی نیست.

رضایی افزود: با این وجود برنامه تولید زباله کمتر و تفکیک زباله از مبدا جزو برنامه‌های کارگروه پسماند استان است.

درصدد احداث کارخانه بازفت هستیم

مدیرکل دفتر فنی استانداری چهارمحال و بختیاری در پاسخ به این سوال که چرا تاکنون کارخانه بازیافت در استان احداث نشده است، گفت: سرمایه‌گذار برای این طرح وجود دارد و افراد اعلام آمادگی کرده‌اند اما هنوز مکان مناسب برای این منظور تامین نشده است.

رضایی در خصوص چالش‌های مدیریت پسماند در استان گفت: ناآگاهی، دیده نشدن مدیریت پسماند در طرح‌های جامع و تفصیلی شهرها و طرح‌های هادی روستایی، مکان مناسب در استان برای دفن اصولی پسماندها کم وجود دارد، وسیله برای جابه‌جایی پسماندها در اختیار دهیاران وجود ندارد، دهیاران مرتب عوض می‌شوند و آموزش به دهیاران باید به‌روز شود و منابع مالی دهیاری‌ها و شهرداری‌ها باید تقویت شود.

وی تصریح کرد: چنانچه در منطقه‌ای دسترسی به مکان مناسب برای دفن زباله‌ها وجود داشته باشند و دهیاران آموزش‌های لازم را فرا گرفته‌ باشند و منابع مالی مناسبی در اختیار دهیار باشد مشکلی در خصوص دفن پسماند در استان وجود ندارد اما اگر در خصوص دفن اصوالی پسماندها تخلف شود باید این دهیاران و شهرداران اعمال قانون و مجازات ‌شوند.

مدیرکل دفتر فنی استانداری چهارمحال و بختیاری یادآور شد: باید در خصوص فرهنگسازی نیز بیش از پیش اقدام کرد تا هم زباله کمتری تولید ‌شود و همچنین در خصوص تفکیک زباله از مبداء خانوارها مقید و مکلف شوند.

رضایی با بیان اینکه طبق ماده ۷ قانون پسماند، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها موظف به تفکیک زباله از مبدا هستند، تصریح کرد: ایفای این وظیفه در استان تاکنون به خوبی محقق نشده است.

توپوگرافی استان و چالش مکان مناسب برای دفع پسماندها

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز به دیگر چالش‌های مدیریت پسماند در استان اشاره کرد و گفت: در استان به واسطه موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی منطقه، انتخاب محل دفن مناسب سخت و دشوار است از همین رو فرایندی که در حال حاضر در شهرها و روستاهای استان در حال انجام است از استانداردهای لازم برخوردار نیست و به طور نمونه در لردگان پسماندها در محیط جنگلی دفن می‌شوند.

محسن کریمی با بیان اینکه دفن زباله آخرین مرحله از مدیریت پسماند است، افزود: در ابتدا باید تفکیک از مبدا انجام شود، سپس بازیافت و بعد از آن امحاء و در پایان دفن انجام شود که در استان ما سه مرحله ابتدایی انجام نمی‌شود و فقط مرحله چهارم اجرا می‌شود که آن هم چالش‌های زیادی دارد، مدیریت اصولی صورت نمی گیرد و تهدیدی برای آلودگی آب و خاک است.

وی با تاکید بر اینکه تفکیک از مبداء بر عهده وزارت کشور است، گفت: این موضوع به خوبی در استان انجام نمی شود و محیط زیست در این خصوص نظارت های خود را تشدید می‌کند.

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه در سال گذشته یک‌هزار و ۵۴۸ فقره پایش از مراکز دفن پسماندهای عادی استان انجام شده است، افزود: به‌دنبال این پایش‌ها ۱۶۳ مورد اخطار به شهرداران و دهیاران صادر شده و ۳۵ پرونده قضایی در خصوص دفن غیراصولی به جریان افتاد.

وی با انتقاد از اینکه مجازات‌های کنونی در قانون در رابطه با دفن غیراصولی پسماندها بازدارنده نیست، تصریح کرد: این موضوع سبب تکرار تخلفات در این حوزه شده است و اگر در قانون مجازت سنگین‌تری در نظر گرفته شود متولیان امر نسبت به این موضوع اهتمام بیشتری به کار می‌گیرند.

کریمی با بیان اینکه محیط زیست با اجرای طرح مدیریت اجتماعی "ماپ" به دنبال آموزش و فرهنگسازی در خصوص دفن اصولی پسماندها در روستاها و شهرهای کوچک است، افزود: در قالب این برنامه، طرح تفکیک زباله از مبدا به جوامع محلی آموزش داده می‌شود و در مرحله بعد با استفاده از پسماندهای تفکیکی که جنبه بازیافت دارد از جمله پسماند تر از آن برای مزارع کشاورزی مردم کمپوست تهیه شده و به چرخه بازمی‌گردد.

بر اساس تعریف قانون مدیریت پسماند، پسماند یا به معنای عام آن "زباله" به مواد جامد، مایع و گاز(غیر از فاضلاب) گفته می‌شود که به طور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل فعالیت انسان است و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می‌شود. طبق این تعریف انسان‌ها هر روز پسماند تولید می‌کنند که بخشی از آن همچون پوست میوه و باقی مانده سبزیجات و غذا، قابل بازگشت به طبیعت است و حتی می‌تواند غذای دیگر موجودات شود اما بخشی دیگر از پسماندها همچون یکبار مصرف‌های پلاستیکی که در حال حاضر جزیی از زندگی روزمره شهروندان شده است سال‌ها طول می‌کشد که تجزیه شود و اگر برای مدیریت آن چاره‌اندیشی نشود می‌تواند آب، هوا و خاک را آلوده کند و حیات همه موجودات را به خطر بیندازد.