پسماند ایران : در مبحث پسماند اروپایی‌ها عقیده دارند آنقدر پول ندارند که،صرف ضایعات و دفع یا دفن پسماند کنند و باید پیش از دفع آن ابتدا جداسازی ها انجام شود که یک ثروت محسوب می‌شود.
گفته می‌شود ،در کشورهای پیشرفته اروپایی و ژاپن بسیاری از واحدهای تولیدی خودشان به صورت مستقل دستگاه زباله سوز و سیستم تفکیک زباله دارند و نیازی به ورود شهرداری‌ها و صرف هزینه‌های گزاف نیست.
هم اکنون در کشور ما هم با تدابیر شرکت توانیر برخی از واحدهای تولیدی و اقتصادی از جمله منطقه آزاد انزلی یا تولیدی مرغ سپید ماکیان آستانه اشرفیه و چندین واحد دیگر در محوطه منطقه یا کارخانه یک کارخانه کوچک تولید برق دارند که بیش از اندازه مصرف شان تولید می‌کنند و وزارت نیرو مازاد تولیدات شان را با قیمت‌ها بسیار بالاتر از این بخش‌ها خریداری و وارد شبکه سراسری برق می‌کند.
یعنی کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی می‌توانند و باید بتوانند در مسیر پیشرفت‌های علمی کشور،دارای بخش‌های مربوط به مدیریت پسماند مانند تولید برق ،دارای سیستم مستقل تفکیک، تبدیل و دفع علمی و درست زباله باشند.
با این سیاست‌ها دیگر زباله‌های بخش صنعت سربار اقدامات شهرداری‌های بزرگ و کوچک در گیلان و دیگر استان‌ها نمی‌شود و این امر یک اقدام همیشگی است که موجب تحول در حوزه پسماند و تداوم سلامت افراد جامعه می شود.
در راستای گفتمان سازی و روشنگری مساله حاد پسماند در استان گیلان – با دکتر شهرام توانا رئیس سازمان پسماند استان مصاحبه ای اختصاصی و مشروح داشتیم.
دکتر توانا که در بخش‌های حمل و نقل و پسماند تحصیلات عالی و تحقیقات خوبی دارد در این باره به مدیر تحریریه گروه رسانه ای ایران ” گرا” ، توضیح داد:در گیلان روزانه بین 2 تا 2500 تن زباله تولید می‌شود و از این میزان 25 درصد معادل 500 تن مربوط به روستاها و بقیه در56 شهر استان تولید می‌شود.این استان 1860 روستا ،109 دهستان با 47 بخشداری و 17 شهرستان و 56 شهر است جمعا 1500 تن زباله در حوزه مرکزی استان تولید می شود که از نظر سرانه تولید رقم بالایی است .برای مدیریت پسماند سراسر استان گیلان هفت پهنه استارا، تالش، انزلی ، رشت ، لاهیجان، رودسر ،رودبار به نسبت‌های متفاوتی فعال هستند و به اندازه تجهیزات و امکانات و اعتبارات، فرآیند تبدیل زباله در این پهنه ها انجام می‌شود.
مدیریت پسماند دارای 3 راهبرد است
تولید کمتر زباله – صنایع تبدیلی – بازیافت درست و علمی
دکتر توانا عنوان نمود: در بسیاری از مناطق جهان برای موفقیت در زمینه مدیریت پسماند یک برنامه تنظیمی بلندمدت براساس “سه آر “وجود دارد که بر اساس آن برنامه ریزی می‌شود.
راهبردهای مرتبط با این مدیریت “تولید کمتر زباله – چرخش و صنایع تبدیلی و بازیافت درست و علمی زباله است و در راهبرد نخست با آموزش‌های عمومی مستمر مستقیم و غیرمستقیم ” چهره به چهره یا کارهای فرهنگی و اطلاع رسانی رسانه ای ” زباله کمتر تولید تولید شود – دوم بازچرخش‌ها و صنایع تبدیلی و در مرحله سوم و آخر به فرآیندهای بازیافت ارتباط پیدا می‌کند.
به اظهار وی ،ما در کشور و در استان گیلان در حوزه تفکیک زباله در مرحله اول قرار داریم و اینکه ابتدا باید به مردم در شهر و روستا همراهی و کمک کنیم تا زباله کمتری تولید کنند و این مهم به روش‌هایی ارتباط دارد.
سپس زباله‌ها باید به مکان‌های از پیش تعیین شده و مناسب انتقال یافته و قبل از مرحله بازیافت بخش‌های قابل استفاده مانند چوب، پلاستیک، آهن و کاغذ و نظایر آن جداسازی شود و در دنیا نخاله‌های ساختمانی هم در این ردیف قرار می‌گیرند.
مدیر عامل سازمان پسماند گفت: در آنالیز فیزیکی پسماند های یک شهر وقتی دقت شود 30 درصد زباله‌ها قابل استفاده است و اگر در مرحله دوم یا ” آر 2″ این بخش به درستی مورد بهره برداری قرار نگیرد آن 70 درصد را هم غیرقابل استفاده خواهد کرد.
در این راستا ،در مکان‌های جداسازی چیزی باقی نمی‌ماند و انچه به سمت کارخانه‌های تبدیلی می‌رود زباله‌های‌تر است که تبدیل به کود آلی می‌شود و در صنعت کشاورزی بسیار مفید و کاربرد دارد.
هم چنین در مرحله سوم ” آر 3″ ، مرحله بازیافت شامل دفن ،زباله سوزی،هاضم،کمپوست خواهد بود که کیفیت بهتری از این پردازش می‌توان گرفت.
سراوان رشت و تموشل لاهیجان با برنامه پیش می‌روند
مدیرعامل سازمان پسماند گیلان معترف است که شرایط در پهنه‌های دیگر به جز سراوان رشت و لاهیجان شرایط بهتری که نیست و متاسفانه در سراسر استان گیلان این غده سرطانی با این روند هر روز وضعیت بدتری پیدا می‌کند و تلاش داریم با کاربرد روشهای مناسب به بزرگ نشدنش کمک کنیم و اعتقاد داریم که باید اوضاع هفت پهنه پسماند بهبود پیدا کند.
وی افزود: در استان گیلان وقتی مسافرانی از تهران به سمت رشت حرکت می‌کنند در لوشان دودی که مشاهده می‌شود یا در ورودی‌های شرق در رودسر و در غرب “قرق در تالش و دراستارا بخشی از زباله‌ها در نزدیکترین فاصله دریا و حتی دفن در ساحل کار سازی می‌شود و باید به سرعت برای حل این شرایط اقدام‌های بایسته و موثری انجام دهیم.
سراوان یک دفنگاه دیده می‌شود!
به اظهار وی ،منطقه سراوان با آن حجم انبوه زباله در عرصه ای وسیع و عمق زیاد به یک ابر چالش تبدیل شده بود و تنها یک دفنگاه ارزیابی می‌شد که با پیگیری‌های استاندار و رئیس جمهور شهید واقعا کارهای انجام شده در این ناحیه قابل دفاع است و تلاش شد تا ظاهر را درست و مخاطرات زیست محیطی اش را کم کنیم.
این مدیر حوزه پسماند گیلان تصریح نمود: وقتی در باره کود آلی سخن به میان می‌آید ،یعنی کارخانجات کمپوست در انزلی و پروژه کود آلی در لاکان رشت است که در این مکان‌ها جداسازی انجام و وارد سوله‌های خودش و فرآیند هوا زی و هوا دهی ها انجام و کود مرغوبی تولید می‌شود. در کارخانه تبدیل زباله به کمپوست در رشت، کود آلی به کود نرم تبدیل می شود که حتی یک کیلو هم در حال حاضر موجود نیست و همه کود تولیدی پیش فروش شده است.
چه باید کرد!
دکتر توانا توضیح داد: باید همان کاری که در لاکان رشت و تموشل لاهیجان انجام شده است را در دیگر پهنه‌های زباله استان جاری و تکرار کنیم،چرا که این دو ناحیه شرایط به نسبت شرایط بهتری دارند اگر چه تا تکمیل پروسه باید اقدام‌های دیگری هم در همین دو پهنه انجام شود.
در این مسیر ،از همان ابتدا به دنبال این باشیم که مثلا در منطقه قرق تالش، طرح اسکن شود، مناقصه درست انجام ،پیمانکاران ذیصلاح از کشور دعوت شوند و از همه متخصصان در داخل و خارج استفاده و نظارت خیلی خوب و کاملی داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه این مراحل باید با دقت و نظم خاصی انجام بگیرد، بیان نمود: قراردادهای چند هزار میلیاردی مانند راه آهن داریم که در زمان بندی مشخص و با مطالعات دقیق بهره برداری می‌شود از این رو مطالعه ،انتخاب پیمانکار و نظارت درست بایستی در اولویت باشد و از آنجا که این مراحل اغلب در پسماند درست انجام نمی‌شود ،بهره برداری‌ها یا ناقص است و آنجام نمی‌گیرد و مدام در چرخه یک دور باطل قرار گرفته ایم.
کارخانه مالبرو در دنیا به عنوان یک نمونه دارای پسماند سوز است و در یک فرایند درست از مطالعه تا انتخاب پیمانکار و رعایت مراحل کارها فرآیندی باید چرخه دقیق انجام شود.
به گفته دکتر شهرام توانا ، متاسفانه در واقع هم اکنون کار در سازمان پسماند در مرحله اول خلاصه می‌شود که البته باید این شرایط در فرآیندهای بعدی کامل شود و علت موفقیت‌های نسبی در سراوان و رشت مربوط به نظارت مسئولان ،تامین بودجه، پیمانکار دارای صلاحیت است و باید این برنامه را درشرق و غرب و جنوب استان کلید بزنیم.
وی یاد آور شد:در لنگرود کارخانه پسماند 62 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در رودسر هم به کمک شهرداری زمینی در کنار واحد پسماند فعلی در وسط مزارع برنج خریداری و این طرح در مسیر تکمیل شدن است.
لاکان و تموشل لاهیجان دو شاهکار به شمار می‌روند
به نظر من در اجرای پروژه‌های لاکان رشت و تموشل لاهیجان اقدام‌ها و مطالعاتی خوبی صورت گرفت و دو شاهکار در این مناطق رقم خورده است و بقیه پهنه‌های پسماند باید مانند این پروژه‌های پیش برود که در غرب گیلان هم حرکتهای خوبی در حال انجام است.
در لاکان و لاهیجان از مشاوران و ناظران خارجی استفاده شده است ،یک مشاوری که دکترای خود را از برزیل دارد و صلاحیت دارد،زمان بندی درست ،ریز فاکتورهای درست، اهلیت کار، تعدیل های به هنگام و تامین بودجه و پیگیری استاندار در وزارت کشور و اگر چنین نبود ، کار پیش نمی‌رفت.
آخرین تغییر و تحولات در کارخانه کود آلی لاکان رشت
وقتی درباره سراوان صحبت می‌کنیم یعنی روزانه یک هزار تن زباله از 12 شهر به سراوان وارد می شود که 550 تن مربوط به رشت است.
قرار بر این است که همه یک هزار تن وارد کود آلی گیلان در لاکان شود – پیش بینی چهار فاز عملیاتی در این کارخانه شده است که در ابتدا یک فاز یعنی واحد 250 تنی فعال بود و واحد دوم هم اخیرا شروع به کار کرد و دو فاز دیگر مربوط به پیمانکاری بود که متاسفانه خوب عمل نکرد و موجب خلع او شد.
هم اکنون با تغییر پیمانکار دو واحد به صورت کامل فعالیت دارند، واحد سوم با ورود دستگاه قضایی و ترک تشریفات و براساس ماده 38 در حال واگذار به یک شرکت برای فعالیت است و واحد چهارم که مشکل بیشتری دارد، طی سه تا چهار ماه آینده وارد مدار خواهد شد.
به اظهار دکتر توانا، از این میزان زباله ای که وارد کارخانه تبدیل می‌شود حدود 400 تن ریجکتی یا دور ریز داریم و باید این ریجمت در یک سکو یا سامانه ای به نام شرکت ” تی تی اس سوزانده می‌شد و این واحد وجود ندارد و چاره ای جز دفن نیست.
کارخانه زباله سوز،40 میلیون دلار اعتبار ارزی نیاز است
کارخانه ی زباله سوز که قرار است در کنار کارخانه کود آلی لاکان احداث شود، به سراوان ارتباطی ندارد چرا که سراوان موقعیت موقتی است و باید تعطیل و تحویل طبیعت شود.
مدیرعامل سازمان پسماند گیلان عنوان کرد: برای این منظور نیازمند فرآیند بهسازی ،تصفیه شیرابه های قبل و آمادگی تحویل و کل آن 18 هکتار است که از سال 1400 که آقای استاندار منصوب شد یک متر هم زباله اضافه نشد و پیمانکار با روشهای درست پسماند ها را مدیریت می‌کند.
وی گفت: کل قرار دادی که شهرداری رشت با شرکت ” تی تی اس” دارد مبلغ 40 میلیون دلاراست و از این میزان بخشی را شهرداری تقبل می‌کند که دولت قبل باید می‌داد و 40 درصد آورده پیمانکار است که از طریق بیوتی درمدت ده سال تامین می‌شود.
کارخانه زباله سوز در حال حاضر کمتر از 24 درصد پیشرفت دارد و در بخش تزریق مالی سستی صورت گرفته است و عملیات اجرایی هنوز به 25 درصد نرسیده است که طرف خارجی برای ادامه کار ورود کند.
مدیریت پسماند گیلان تصریح کرد: در سراوان در این دو سال باید وضعیت تی تی اس مشخص می‌شد و باید مبالغ زیادی تسهیلات دریافت می‌شد که دراین فاصله در همان فضای سراوان تا دو سال پوشش دهیم و خلف وعده تی تی اس را جبران می‌کردیم.
وی هم چنین در مصاحبه با گروه رسانه ای ایران ” گرا” توضیح داد: یک شرکت دانش بنیان اعلام کرد: تصفیه خانه شیرابه را به خوبی و با روشهای علمی پیشرفته انجام دهد که ادعای شرکت به اثبات نرسید و محیط زیست نپذیرفت ،شهرداری با آن شرکت به اختلاف رسید و مناقصه جدید با شرایط جدید با بهسازی 9 ماه طول کشید و الان سه شرکت در حال بررسی در وزارت کشور قرار دارد و یکی از این شرکت ها عملیاتی و به مبحث شیرابه‌های زباله ورود خواهد کرد.
طرح جدید هوشمند و دریافت هدیه
دکتر توانا اعتقاد دارد: باید از روشهای مناسب برای حل پسماند در گیلان استفاده کرد و یکی از این شیوه‌های مدرن بهره گیری از سامانه یا سکوهای هوشمند پسمان است. این سکو به صورت رایگان در اختیار یکی از شهرداری‌های استان قرار گرفته است .بر این اساس مردم در شهر و روستا هر زمان خواستند در سامانه پیام بگذارند و افراد مسئول مراجعه کنند و زباله را دریافت و هدیه هم تقدیم کنند.
این اقدام جدیدترین روش در موضوع پسماند در گیلان است ،ضمن آنکه روش های سنتی هم برقرار است و در شهرهایی غرفه‌های پسماند داریم که زباله های خشک مستقیم تحویل می‌شود، یا آموزش‌های چهره به چهره در مدراس و توسط شهرداری و روزهای خاصی ارایه خواهد شد.
نقش رسانه‌ها مانند صدا و سیما و گروه رسانه ای ایران در این حوزه بسیار موثر و مفید است و می‌تواند با آموزش‌های از راه دور کارهای فرهنگی ماندگاری انجام شود مشروط بر آنکه این امور مستمر باشد.
وی بیان کرد: باید به مردم درست آموزش‌های لازم و کافی و مستمر داده شود که در ابتدای مدیریت تولید و تفکیک پسماند – جدا سازی و سپس با یک پیام تحویل زباله و پاداش دریافت شود و این فرهنگ توسعه و اصحاب رسانه کمک کنند.
شهرداری ها ،دهیاران ،رسانه ها و البته مردم هم عنایت خاصی برای خودشان و سلامت شان داشته باشند و اینکه زباله در معابر رها نشود که زیبایی بصری شهر و روستا مخدوش شود.
دکتر توانا گفت: شیوه جدید و هوشمند طرح پسماند هم اکنون در بندرانزلی برخی نقاط شهر رشت و در رودسر و لنگرود در حال انجام و در تولم شهر این روند در حال انجام است.البته این کارها به تمرکز و حوصله نیازمند است و نباید خیلی شتاب کرد و به عشق و علاقه و همراهی سفیران پاکی و دغدغه مندان نیاز دارد.
مدیرعامل سازمان پسماند گیلان اعلام کرد:ما هر روز منتظر نظارت جدید مردم خوب مان در این راستا هستیم و همه با هم برای پاک نگه داشتن محیط زندگی مان همراهی و همگامی داشته باشیم.
منبع خبر : گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی پویشگران گیل
