پسماند ایران : پلاستیک یکی از پرمصرف‌ترین مواد در دنیاست که کاربردهای متفاوتی دارد اما از سویی دیگر، یکی از پرچالش‌ترین تولیدات بشر از منظر زیست محیطی و ایجاد گازهای گلخانه ای و تولید پسماند است و جهان را با تهدید مواجه کرده است. طبق اعلام دانشمندان ۵۰۰ تا ۷۰۰ سال برای از بین رفتن پلاستیک زمان لازم است و به همین دلیل آنها را غیرزیست تجزیه پذیر می‌نامند. با این حساب اولین پلاستیک تولید شده بشر همچنان در طبیعت وجود دارد. بازیافت، تنها روشی است که می‌تواند از تولید پلاستیک های جدید جلوگیری کرده و تولیدات قبلی را به چرخه مصرف دوباره وارد کند اما درصد پلاستیک های بازیافت شده نسبت به پسماند موجود، درصد بسیار پایینی درتمام دنیاست. به عنوان مثال تا سال ۲۰۱۷ تنها ۸ درصد پلاستیک های ایالات متحده بازیافت شدند. پلاستیک هایی که دفن یا سوزانده می‌شوند، آلودگی های زیست محیطی ایجاد می‌کنند و آنها که در طبیعت رها می شوند مشکلات عدیده ای رقم می‌زنند. حذف همیشگی پلاستیک ها، مساله ای است که بشرسالها با آن مواجه بوده است.
سمیه شایسته پور، متولد دهه ۷۰ و دانش آموخته دکترای مهندسی شیمی است که به دلیل علاقه اش به پلاستیک، دوران نوجوانی اش را در پارکینگ خانه، با آزمون و خطا صرف انجام آزمایش های مختلفی روی این ماده کرده و در نهایت به کشف آنتی پلیمیری برای برگرداندن پلاستیک به حالت اولیه و تولید سوخت جامد و پاک از آن رسیده است. او «آنتی پلیمر شایسته پور»، کشفی را که به نام خودش نامگذاری شد، در سال ۸۶ در ایران و در سال ۲۰۱۹ در امریکا ثبت اختراع جهانی کرد و به عنوان مخترع و صاحب امتیاز این تکنولوژی شناخته شد. او در سال ۹۳ طراحی صنعتی آن را ثبت و در سال ۹۷ اجازه اجرای صنعتی اش را دریافت کرد. طرحی که توسط خودش کشیده شد و پدرش که در حوزه ساخت ماشین آلات صنعتی فعالیت می‌کرد ساخت آن را به عهده گرفت. او در نهایت شهریور ۱۴۰۲ کارخانه تبدیل پسماند پلاستیک به سوخت جامد را با ظرفیت ۵ تن در تهران راه اندازی کرد. ارزش حرارتی سوخت تولید شده که از هر نوع پلاستیکی و بدون ایجاد آلودگی میتوان آن را استحصال کرد، ۱۱ هزار و ۱۰ کیلو کالری تا ۱۱ هزار و ۹۹۰ کیلو کالری بر کیلوگرم است و ۱۱۰۰ تا ۱۵۰۰ درجه سانتی گراد دمای احتراق دارد. شایسته پور که به گفته خودش یک تهدید بزرگ جهانی را به فرصت تبدیل کرده درسال ۱۴۰۲ برنده جایزه ملی محیط زیست در ایران شد.
فرایند تبدیل پلاستیک به سوخت به چه شکل است؟
در این تکنولوژی که طی ۱۴ سال تلاش و پیگیری به تکامل رسید سیستم مکانیکی و شیمیایی داریم. پلاستیک خرد شده وارد دستگاه می‌شود و با کمک واکنش شیمیایی و همان آنتی پلیمر، به سوخت تبدیل می‌شود. در این فرایند، آب مورد استفاده قرار نمیگیرد و فقط برای خنک سازی سیستم با سیستم باز به کار گرفته می‌شود.
چقدر آلودگی دارد؟
در حد صفر است. فرایند این کار کاملا سبز و دوستدار محیط زیست است و هیچگونه آلایندگی ندارد. دکتر سلاجقه رییس سازمان محیط زیست نیز این موضوع را تایید کردند، کارخانه من داخل شهر تهران قرار دارد.
بزرگترین امتیاز و حسن پروژه تان چیست؟
به جز اینکه پلاستیک را از بین میبرد، سوختی پاک هم تولید می‌کند. در واقع یک تهدید بزرگ زیست محیطی را به فرصت تبدیل می‌کند. از طرفی حمل و نقل آن بسیار آسان است، و از آنجا که فاقد گاز قابل اشتعال است به راحتی قابل جا به جایی توسط تریلی است. این تکنولوژی همچنین قابلیت راه اندازی در همه جای ایران و دنیا را دارد.
سوخت به دست آمده به چه شکل است؟
به سه شکل قرص، پودر و گرانول تولید می‌شود. قرص ها در گرم های متفاوت از ۶ گرم تا یک کیلو گرم تولید شده که هر کدام مناسب استفاده در موقعیت های مختلف است و به دلیل جامد بودن و بسته بندی نقل و انتقال راحتی دارد.
از سوخت جامد تولید شده در کجا میتوان استفاده کرد؟
در کوره های حرارتی، خشکن های صنعتی، ذوب فلزات و ... و همچنین صنایع، به جای مازوت و زغال سنگ بدون اینکه نیاز باشد تغییری در سیستم سوخت رسانی شان ایجاد کنند. در مواقع بحرانی که با مشکل سوخت رسانی و ایجاد گرمایش مواجه می شویم. درطبیعت و کوهنوردی، در روستاهایی که صعب العبور است و کار سوخت رسانی با هزینه و به سختی انجام می‌شود و همچنین مصارف خانگی.
امکان استفاده از این سوخت در خودرو یا در خانه برای طبخ غذا یا قرار دادن دربخاری وجود دارد ؟
در خودرو خیر، چرا که این سوخت فقط به شکل جامد تولید می‌شود اما قابل استفاده در مصارف خانگی هست. قرص یک کیلوگرمی اش را میتوان در بخاری قرار داد و تا حدود ۸ ساعت گرما تولید می‌کند. اما باید تکنولوژی این بخاری متناسب با این سوخت طراحی شود که الحمد لله تیم تحقیق و توسعه ما در حال کار روی این موضوعات هستند.
این سوخت چه بویی دارد؟ بوی ایجاد شده از آن برای محیط بسته مشکل ساز نیست؟
بوی فرآورده های نفتی می دهد اما بر خلاف سوختن پلاستیک، به هیچ عنوان اذیت کننده نیست. در این تکنولوژی روش هایی به کار رفته که سوخت سبز تولید می شود و میزان آلایندگی آن در حد نرمال و استاندارد جهانی است.
از نظر قیمت قابل تهیه برای عامه مردم هست؟
قیمت مقرون به صرفه ای دارد و قابل رقابت با سایر سوخت هاست. سطح انرژی بالایی هم نسبت به دیگر سوخت ها دارد.
یک کیلو پلاستیکی که وارد دستگاه می‌کنید چقدر سوخت تولید می کند؟
دقیقا یک کیلو سوخت تولید می‌شود.
در این فرایند چقد زمان میبرد تا پلاستیک به سوخت تبدیل شود؟
حدود یک ساعت. پلاستیکی که حدود ۷۰۰ سال زمان برای تجزیه اش لازم است یک ساعته از بین رفته و به سوخت تبدیل می‌شود.
از چه نوع پلاستیک هایی برای تولید سوخت استفاده می‌کنید؟ یا به عبارتی دیگر، آنتی پلیمری که ثبت کرده اید کدام نوع از پلاستیکها را از بین می برد؟
تمام انواع پلاستیک، قابلیت ورود به این سیستم را داشته و به سوخت تبدیل می‌شوند و هیچ نیازی به تفکیک پلاستیکها نیست. اما پت ها را چون به الیاف لباس تبدیل می شوند و پی وی سی ها هم به دلیل دارا بودن کلر، وارد این چرخه نمی کنیم. درواقع آخرین مرحله ای که دیگر بر اساس استانداردها، پلاستیک اجازه تبدیل شدن ندارد و رها می‌شود، مورد استفاده ما قرار می گیرد.
این سوخت در کشورهایی هم که با محدودیت انرژی مواجه هستند قطعا بازار خواهد داشت. بعد از اینکه در امریکا ثبت اختراع انجام دادید، متقاضی استفاده از آن نشدند؟
چرا در حال حاضر از امریکا، فرانسه و آلمان درخواست برای راه اندازی این سیستم وجود دارد چرا که بر اساس کنوانسیون ها میزان تولید کربن در کشورهای دنیا باید کاهش یابد که یکی از منابع تولید آن پلاستیک است. پلاستیک ها هم اکنون به معضل جهانی تبدیل شده که حتی اکو سیستم دریاها را نیز تحت تاثیر قرار داده اند. از طرفی کشورهای اروپایی فاقد منابع نفت و گاز هستند و بهره مندی از این سوخت نه تنها معضل پلاستیک آنها را حل می‌کند بلکه سوخت آنها را نیز تامین خواهد کرد. تجمع پلاستیک ها خطرناک است. درحال حاضر برخی کشورها زمین هایی را در کشورهایی مثل هند و پاکستان برای دفن پسماند پلاستیک اجاره کرده اند و در واقع بعضی کشورهای جهان سوم به مقبره پلاستیک تبدیل شده اند. برای بازیافت هم باید تفکیک شوند که خودش صرفه اقتصادی ندارد. اما در این روش هیچ نیازی به تفکیک نیست.
پاسخ شما به این کشورها چه بوده است؟
هنوز پاسخی به آنها نداده ام. می‌خواهم ایران اولین کشوری باشد که وارد فاز کاهش تولید کربن و پلاستیک می‌شود. این اتفاق نیازمند همکاری سازمان محیط زیست و معرفی این سیستم و آنتی پلیمر انحصاری به دنیاست.
تکنولوژی و دستگاههای مورد استفاده قابلیت گسترش و اجرا دارند؟
بله به راحتی. ظرفیت دستگاه متغیر است و می توان آن را برای ظرفیت های کوچک روستایی تا پالایشگاه های بزرگ راه اندازی کرد. به عنوان مثال برای روستاهای صعب العبوری که انتقال سوخت و گاز رسانی به سختی انجام می شود، میتوان مجموعه کوچکی را در همان منطقه برای تولید این سوخت راه اندازی کرد. این سیستم، قابلیت راه اندازی در هر کجای ایران و دنیا را با ظرفیت های متفاوت دارد. قطعا به جای حدودا ۱۰ میلیارد تومانی که برای یک هفته تبلیغ در قالب بیلبورد بزرگراهی در خصوص کاهش مصرف پلاستیک در بزرگراه هزینه می‌شود می توان روی گسترش این پروژه زیست محیطی در کشور کار کرد.
با ۱۰ میلیارد تومان چقدر می توانید این تکنولوژی را گسترش دهید؟
می توان کارخانه ای تولید سوخت از پلاستیک را با ظرفیت کوچک در یک روستا راه اندازی کرد.
در حال حاضر پلاستیک ها را چگونه تهیه می‌کنید؟
در حال حاضر آنها را می‌خریم. این در صورتیست که بایستی در ازای تبدیل و حذف مواد پلاستیکی، مواد زائد پلاستیکی و لاستیکی را رایگان در اختیار ما گذاشته و هزینه حمل و نقل، حفاری و دفن کردن را نیز به ما پرداخت کنند. ما انتظار داریم شهرداری هم به ما در تهیه آن کمک کند. طبق آمار اعلامی از سوی اداره کل محیط زیست کشور حدود ۱۰ درصد از حجم کل پسماند استان تهران، بیش از ۶۰۰ تن، شامل پلاستیک است.
این میزان پلاستیک به چه ظرفیتی برای تبدیل شدن به سوخت نیاز دارد؟
تقریبا ۴ خط تولید به ظرفیت ۳۶ هزار تن برای استان تهران لازم است. که این ظرفیت با کمک مسئولین در یک روند چند ساله با تلاش شبانه روزی و برنامه ریزی تخصصی قابل تامین میباشد.
منبع خبر : همشهری آنلاین
