تویسنده :مهدی نعمتی/ کارشناس مدیریت پسماند
این روزها شاهد تورهای گردشگری یک روزه و شهر گردی در شهرها و مکان های اطراف محل زندگیمان هستیم و همواره گردشگران بدنبال نقاط بکر و متفاوت برای بوم گردی می باشند بنابراین سوالی که به ذهن می رسد از پتانسیل اکوتوریسم محل های دفن زباله چگونه بیشترین بهره برداری صورت گیرد، با پاسخ به این سوال می توان به بررسی فرصت ها وچالش های اکوتوریسم محل های دفن زباله پرداخت.
با نگاه به تعاریف، اکوتوریسم یا بوم‌گردی گونه‌ای از گردشگری است که در آن گردشگران برای دیدار از مناطق طبیعی نامسکون و دست‌نخورده سفر می‌کنند و به تماشای گیاهان و پرندگان و دیگر جانوران و .... می‌پردازند.اکوتوریسم زباله که از آن به اکوتوریسم کثیف می توان نام برد از برنامه های بوم گردی دوستداران وعلاقه مندان محیط زیست در مکان های دفن زباله شهری می باشد سایت های دفن زباله از مکان های بندرت بازدید شده توسط بوم گردان می باشد و سفر برای یکبار با تمام ذهنیت های نامناسب از محل های دفع و دفن زباله ها در تناژ وسیع جذابیت خاص خود را دارد
از بازدید گردشگران درسایت های دفن زباله همواره به عنوان یک فرصت میتوان استفاده کرد مراحل نهایی فرآیند مدیریت پسماند شهری تکه ای از پازل ناشناخته از سرنوشت زباله های شهری است که بیشترشهروندان ازآن ذهنیت واطلاعی ندارند و می تواند تکمیل کننده مباحث آموزشی تفکیک از مبداء باشد این نوع آموزش شهروندی نوعی آموزش دیداری است که درجهت کاهش حجم زباله شهری در مبداء صورت می گیرد و شهروندان با تمام مشکلات ومعضلات در مدیریت دفن زباله آشنا می شوند و الزام اهمیت تفکیک زباله از مبداء را از نزدیک درک می کنند
اکوتوریسم زباله هر چند فرصتی برای بازدید حضور کمی از شهروندان درمراکز دفن زباله می باشد ولی همین حضور کوتاه مدت در مکان های که تجمع زباله هزاران برابر زباله خانگی است و آلودگی زیست محیطی و بیداری بر عملیات های فنی و اجرایی دفن پسماند شهری غالب می باشد می تواند مروجان بسیار خوبی در زمینه اهمیت تفکیک زباله از مبداء را در خانوار وجامعه پرورش دهد
تخلیه زباله درتناژ زیاد، آلودگی های محیطی، تنوع پرندگان بلاخص پرندگان شکاری در فصول سرد سال، آشنایی و بازدید از مراحل دفع ودفن زباله شهری، مراحل فعالیت کارخانه های بازیافت، تهیه کود کمپوست،کارخانه های زباله سوز، استحصال بیوگاز و تولید برق، تصفیه شیرابه، مراکز اسقاط خودروهای فرسوده از جمله مواردی هستند که مجموعا در سایت های دفن زباله در ایران می تواند قابلیت رویت و بوم گردی را داشته باشد
مهمترین دلایل عدم تمایل بعضی از مدیران شهری برای بازدید عمومی از سایت های دفن زباله چالش های زیست محیطی و نحوه دفن در سایت های دفن زباله می باشد. بجز چند استان از جمله شاخص ترین چالش های سایت های دفن زباله در ایران مکانیزه نبودن فرآیند دفن و آلودگی های زیست محیطی در سایت های دفن می باشد با این نگاه که مدیریت پسماند بصورت اصولی و سازمان یافته در ایران نوپا و رو به تکامل می باشد و سایت های دفن زباله با توجه به الزامات قانون مدیریت پسماند مبنی بر کاهش و حذف دفن زباله بصورت مستقیم درصدد رفع مشکلات زیست محیطی و راه اندازی کارخانه های بازیافت و صنایع تبدیلی هستند وجود چالش های زیست محیطی و فنی در سایت های زباله امری بدیهی است که نیازمند به برنامه ریزی هدفمند در جهت رفع مشکلات موجود دارد و بازدید بوم گردان و دیده شدن سایت های زباله تلنگری برای بر طرف کردن مشکلات موجود است
از جمله پرندگان قابل مشاهده در سایت های ایران عقاب دریایی دم سفید ، سنقر خاکستری ، عقاب صحرایی ، خروس کولی، باقرقره شکم سیاه، زاغی، چکاوک کاکلی، چکاوک آسمانی، گنجشک خانگی، دم جنبانک ابلق میتوان نام برد که در فصول سرد سال در این سایت ها قابل مشاهده هستند. روش های دفن زباله در مناطق مختلف، کارخانه هوشمند تفکیک پسماند ، تجمع زباله ها قبل از دفن در تناژ بالا ،مرکزاسقاط خودروهای فرسوده و اکوسیستم منطقه دفن از دیگر جذابیت های دیداری سایت های دفن زباله می توان معرفی کرد.
