انفجار زباله در مازندران

^{گزارشی از : علی یوسفی}

 نزدیک به سه دهه است که زباله شهرهای شمالی ایران به‌ویژه شهرهای ساحلی به‌عنوان یک دغدغه برای مسئولان ارشد استان و شهرستان تبدیل شده است و البته تمامی استانداران ادوار مازندران، یکی از برنامه‌های مدنظر خود را حل مشکلات زیست‌محیطی به‎ویژه زباله عنوان کردند اما تا امروز هیچ‌کدام نتوانسته‌اند این زخم کهنه را التیام بخشند.
این در حالی است که زباله در کشورهای پیشرفته دنیا به‌عنوان طلای کثیف، منبع درآمد و ایجاد اشتغال بوده اما در کشورمان موضوع زباله در واقع تهدید محسوب می‌شود که این قصه در مازندران از تهدید هم گذشت و تاکنون هیچ اقدام عملی و یا تصمیم مناسبی برای رفع این معضل صورت نگرفته است.
به یاد داریم درست یک‌سال پیش بود که نماینده و مشاور سازمان جهانی بهداشت در بازدید از مراکز دفن زباله شهرهای مرکزی مازندران از دفن غیرقانونی زباله در شمال کشور ابراز تأسف کرد.
اما این قصه به همین‌جا ختم نمی‌شود چرا که موضوع دفن زباله برخی از شهرها همچون محمودآباد و نور که از سالیان دور در منطقه عمارت شهرستان آمل صورت می‌گرفت، از یک سال گذشته تقریباً به یک چالش جدی بین این شهرها تبدیل شد و مدتی زباله‌های محمودآباد در مجاورت دریا و در نقطه‌ای ساحلی دپو و شیرابه‌های آن به‌طور مستقیم وارد دریایی می‌شود که گردشگران سراسر کشور از آن بهره‌مند می‌شوند.
در آن ایام مصاحبه‌هایی از سوی مسئولان شهرهای آمل، محمودآباد و نور همچون نماینده، فرماندار، رئیس شورا و شهردار مبنی بر اینکه نباید در این شرایط از انتقال زباله جلوگیری شود، چرا که منطقه عمارت از گذشته محل دفن زباله تمامی این شهرها بود.
نکته قابل تأمل اینکه شیرابه‌های زباله منطقه عمارت از طریق رودخانه هراز به‌طور مجدد به دریایی منتقل می‌شود که شهروندان محمودآبادی و مسافران سراسر کشور از خطرات آن بهره‌مند می‌شوند اما حل این موضوع نیازمند ورود جدی مسئولان استانی و ملی دارد.
پس از کش‌وقوس‌های فراوان و خط‌‌‌‌ و نشان کشیدن مسئولان شهرهای آمل و محمودآباد بالاخره استاندار و معاونان وی با برگزاری جلسات مشترک به شرط تعیین زمین 80 هکتاری در منطقه لاریجان آمل بار دیگر اجازه انتقال زباله محمودآباد به منطقه عمارت آمل را دادند.
علی نبیان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مازندران در همایش مدیریت پسماند استان‌های شمالی کشور که به میزبانی شهرداری آمل برگزار شد، وعده‌های امیدوارکننده‌ای درباره ایجاد و راه‌اندازی کارخانه زباله‌سوز و کمپوست در همان زمین 80 هکتاری داد اما این کار نیز تاکنون رنگ عملیاتی به‎خود نگرفته است.
در حالی که طبق آمار اعلام شده، 75 درصد از زباله مازندران از نوع تر و مابقی آن خشک است که باید همگام با فرهنگ‌سازی در زمینه تفکیک زباله از مبدأ، الگوی مصرف نیز در استان تغییر یابد و همچنین زباله‌های مسکونی نیز 80 درصد پسماندها را تشکیل می‌دهند که 70 درصد آن قابل تبدیل به کمپوست است.
ذکر این آمار به این دلیل است که کمپوست زباله در مازندران با توجه به شرایط اقلیمی بهترین راه برای دفن بهداشتی زباله است که البته نیازمند نگاه ملی مسئولانی دارد که معمولاً سالی چندبار در این استان سرسبز و خوش آب و هوا بعضاً با خانواده خود حضور پیدا می‌کنند.
با توجه به نزدیک شدن به فصل تابستان و ورود گردشگران به مازندران، زباله تولیدی بیش از دو برابر می‌شود و مشکل زباله در این ایام جدی‌تر از روزهای معمولی سال است و شهرداری‌ها باید تمام تمرکز و اعتبارات خود را برای جمع‌آوری و انتقال زباله معطوف کنند و این در حالی است که شهرهای مازندران با اعتبارات محلی، خدمات ملی ارائه می‌کنند و هیچ‌گاه مسئولان ارشد‌ دولتی در رفع این مشکل به کمک مازندران نیامدند.
اما پس از بیان مختصری از معضل بزرگ زباله مازندران در ادامه به سرباز زدن زخم کهنه انتقال زباله محمودآباد به آمل اشاره می‌کنیم.
در روزهای گذشته شورای شهر آمل لایحه‌ای را به تصویب رساند که اعتراض اعضای شورای شهر محمودآباد و سرخ‌رود و شهرداران این دو شهر ساحلی را درپی داشت.
مصوبه‌ای مبنی بر افزایش چهار برابری نرخ دفن‌زباله در منطقه عمارت که در واقع شاید بهانه‌ای آشکار برای جلوگیری از انتقال زباله محمودآباد به این منطقه بود و بر همین اساس برای جلوگیری از ایجاد بحران همچون سال گذشته شورای شهر محمودآباد و سرخ‌رود امروز گردهم آمدند تا چاره‌ای درست در این‌باره بیاندیشند.
رئیس شورای اسلامی شهر محمودآباد زباله شهرهای ساحلی را یک مشکل ملی دانست و گفت: باید با همکاری و همدلی همه مسئولان این مشکل یک بار برای همیشه حل شود. فرهاد محمدی با اشاره به حجم عظیم ورود گردشگر به مازندران به‌ویژه شهرهای ساحلی اظهار کرد: زباله دیگر برای ما یک مشکل محلی نیست و باید به‌صورت ملی و استانی به آن نگاه کرد و حل آن نیز مستلزم همکاری مسئولان استانی و کشوری است.
وی به روند تولید زباله در جهان اشاره کرد و افزود: انسان امروز بیش از هر زمان دیگری زباله تولید می‌کند ولی در کشورهای پیشرفته 80 درصد زباله بازیافت می‌شود، در حالی که این میزان در کشورمان به هشت درصد می‌رسد.
محمدی یکی از مشکلات زیست‌محیطی کشور را دفن غیربهداشتی زباله عنوان و خاطرنشان کرد: دفن زباله به‌صورت کنونی، آلودگی آب و خاک را به‌دنبال دارد و از سویی به‌دلیل اجرا نکردن طرح‌های تفکیک زباله و شیوه سنتی جمع‌آوری روزانه میلیاردها ریال صرف جمع‌آوری زباله می‌شود.
رئیس شورای اسلامی شهر محمودآباد از افزایش 400 درصدی نرخ دفن زباله در آمل انتقاد و بیان کرد: شورای شهر آمل هزینه دفن زباله در منطقه عمارت را به حدی افزایش داد که پرداخت آن از توان شهرداری محمودآباد خارج است. وی این اقدام شورای شهر و شهرداری آمل را نوعی بهانه‌جویی برای منتقل نکردن زباله محمودآباد به آمل تلقی کرد و افزود: مسئولان استانی باید در این موضوع ورود جدی داشته باشند.
محمدی تصریح کرد: مشکل زباله، استانی و کشوری است و متعلق به آمل، نور و محمودآباد نیست و با توجه به اینکه محمودآباد از شمال و جنوب محصور به دریا و زمین‌های شالیزاری است و محلی برای دفن زباله ندارد و با توجه به گرم شدن هوا و نزدیک بودن تعطیلات در صورت همکاری نکردن، زباله دوباره به یک بحران تبدیل می‌شود.
محمدی ادامه داد: شهرهای نور و آمل مشکل دفن زباله ندارند، فقط محمودآباد به‌خاطر اینکه جایی برای دفن زباله ندارد، همواره در خطر بحران زباله قرار دارد. وی یادآور شد: با توجه به بخش‌نامه دولت که امسال هیچ نوع خدماتی نباید گران شود، مصوبه شورای اسلامی شهر آمل خلاف این بخش‌نامه بوده و از مسئولان استانی می‌خواهیم در این مورد دخالت کنند.
رئیس شورای اسلامی شهر سرخ‌رود با اشاره به مصوبه استانداری در سالیان گذشته، اظهار کرد: محل عمارت را استانداری تهیه و در اختیار چند شهرستان قرار داد اما این اقدام شورا و شهرداری آمل خلاف مصوبه استانداری بوده و از شعار امسال رهبری مبنی بر همدلی و همزبانی به‌دور است.
اسماعیل عبدی از آغاز طرح تفکیک زباله در سرخ‌رود خبر داد و گفت: طرح تفکیک زباله در سرخ‌رود اجرایی شده است و بر همین اساس حجم زباله ارسالی به منطقه عمارت روزبه‌روز کمتر می‌‌شود و امیدواریم مسئولان آملی همچون گذشته با حسن نیت همکاری خود را با ما تداوم بخشند.
وی زباله را یک مشکل ملی دانست و گفت: معلوم نیست بر چه اساسی این قیمت از سوی شهرداری آمل اعلام شده است و جلوگیری از دفن زباله در منطقه عمارت برای ما قابل قبول نیست.
عبدی اضافه کرد: با توجه به این تصمیم عجیب شورا و شهرداری آمل در ایام تابستان با توجه به حجم گردشگر در دو شهر ساحلی سرخ‌رود و محمودآباد، به‌طور قطع دچار بحران زباله می‌شویم.
نایب‌ رئیس شورای اسلامی شهر محمودآباد خواستار برگزاری جلساتی با دیگر شهرهای درگیر با موضوع دفن زباله در منطقه عمارت شد و گفت: زمین منطقه عمارت را محمودآباد هم سهیم است و مختص آمل نیست.
محمدرضا مهدوی افزود: ضروری است استانداری مازندران در این موضوع وارد شود و ظاهراً آمل هزینه زباله شهر خود را می‌خواهد از شهرهای دیگر بگیرد. مهدوی دپوی زباله در ساحل را نامناسب دانست و افزود: دپوی زباله در ساحل، به زیبایی شهر خدشه وارد می‌کند. رئیس کمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر محمودآباد خواستار استفاده از تمامی ابزارها برای رفع این معضل شد و گفت: باید به دو صورت کوتاه‌مدت و بلندمدت به این مشکل نگاه کرد و در واقع موضوع زباله باید استانی دیده شود. رضا خلیلی افزود: اگر برای محمودآباد دغدغه محیط‌‌زیست وجود دارد، باید این نگرانی برای شهرهای دیگر هم وجود داشته باشد.
وی خواستار هم‌فکری و هم‌صدایی تمامی مسئولان شهرستان شد و خاطرنشان کرد: باید شهروندان را آگاه و آنها را در جزئیات کار قرار دهیم تا مردم بدانند انفجار زباله در راه است تا در جهت تفکیک زباله حرکت کنند. خلیلی تصریح کرد: برای رفع ریشه‌ای این مشکل باید از ظرفیت فکری دانشگاه‌ها استفاده کنیم و با اجرای طرح‌هایی همچون زباله‌سوز و کمپوست از محل جمع‌آوری زباله به درآمد برسیم.
در ادامه یک عضو شورای شهر سرخ‌رود با اشاره به جلسه قبل از شروع سال جدید در استانداری گفت: در آن جلسه استاندار در پاسخ به اظهارات رئیس شورای‌ اسلامی شهر آمل در مورد خطرات زیست‌محیطی و شیرابه و آلودگی و به خطر افتادن بهداشت و سلامت مردم استان، مرجع رسیدگی به این موضوع را استانداری دانست و گفت: شورای شهر آمل حق تعیین تکلیف ندارد.
حمزه جعفرزاده افزود: با توجه به اظهارات استاندار در این‎باره شهرداری و شورای شهر نمی‌تواند برای انتقال زباله تصمیم بگیرد و ضروری است خود استاندار و معاونان وی وارد عمل شوند. وی خاطرنشان کرد: اگر شهرهای بالادست همکاری نکنند این بحران ملی می‌شود و باید به‌صورت ملی حل شود. با این اوصاف به نظر می‌رسد حل مشکل زباله مازندران فقط با نگاه ملی و تخصیص اعتبارات کلان قابل حل است و این‌گونه جلسات فقط و فقط مُسکنی مقطعی برای کم کردن درد عمیق زباله، این معضل بزرگ زیست‌محیطی مازندران است.
نکته پایانی اینکه زباله‌های مازندران در نقاطی دفن و دپو می‌شوند که قرار است بر اساس افق 1404 محلی باشد تا 20 میلیون گردشگر خارجی را در خود جای دهد اما با خودنمایی نازیبا در ساحل و جنگل به جای گردشگرپذیر بودن، به بحرانی بزرگ تبدیل شده است.

منبع : گزارش خبرگزاری فارس از محمودآباد