پسماندهای بیمارستانی تهدیدی جدی برای سلامت جامعه

مدیریت غیراصولی و بدون برنامه پسماندهای بیمارستانی، سلامت عمومی جامعه را تهدید و گسترش آن، آب های زیرزمینی و سطحی را نیز آلوده می کند.
به گزارش پسماند ایران، مواد زاید پاتولوژیک، نمونه های خون و فرآورده های خونی، مواد تیز و برنده، مواد زاید بخش های ایزوله، پارچه های آغشته به الکل و خون، وسایل یکبار مصرف فلزی مثل سرنگ، سوزن های تزریق، تیغه های چاقوی جراحی و نیز ماسک و دستکش مواد زاید ناشی از بسته بندی داروها جزء زباله های عفونی محسوب می شود.
سیستم های جمع آوری حمل و دفع مناسب پسماندهای عفونی باید مجهز به سیستم بی خطر سازی باشند و اجرایی شدن مدیریت پسماند نیازمند برنامه جامع و آماده سازی زیرساخت های جامعه است.
از آنجا که پسماندهای بیمارستانی و عفونی حاوی مقادیر زیادی ویروس، باکتری و قارچ هستند اگر این پسماندها در مراحل مختلف بی خطرسازی نشوند و به وسیله دستگاه های حمل و نقل دو جداره و مناسب حمل نشوند سلامت جامعه را به خطر می اندازد.
روزانه 400 تن زباله بیمارستانی در سطح کشور تولید می شود که از این میزان 80 تن زباله ویژه بیمارستانی است. در استان کردستان نیز سالانه حدود 400 هزار تن انواع پسماند تولید می شود که از این میزان حدود 750 تن آن پسماند پزشکی است که در مراکز بهداشتی درمانی استان تولید می شود.
پسماندهای پزشکی پس از عملیات بی خطر سازی با هیدروکلاو و اتوکلاو به مراکز دفن زباله منتقل می شوند. 16 بیمارستان در استان فعالیت دارند که از این تعداد 14 بیمارستان مجهز به دستگاه بی خطرسازی پسماند است و روزانه حجم زیادی زباله عفونی و بیمارستانی تولید می شود.
زباله های بیمارستانی ژنوتوکسیک، سمی و سرطانز هستند و این نوع زباله ها می تواند منجر به سرطان زایی، ناقص الخلقه ای جنین و جهش زایی شود لذا در همین راستا نظارت بر فرایند جمع آوری و بی خطرسازی آن از سوی دانشگاه علوم پزشکی کرستان ضروری است.
**تدبیر دانشگاه برای دفن اصولی زباله های بیمارستانی
کارشناس مسوول برنامه بهداشت محیط مراکز درمانی و بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی کردستان با اشاره به اینکه زباله بیمارستان های توحید، بعثت، بخش آنکولوژی و شیمی درمانی استان از نوع زباله های عفونی هستند گفت: این زباله ها جدا از سایر زباله ها جمع آوری می شود و در محل تولید، عملیات بی خطر سازی روی آن انجام می شود.
سید جمال الدین ابراهیمی می گوید: در سه سال گذشته 11 تن زباله ژنوتوکسیک بی خطر سازی شده در بیمارستان توحید نگهداری می شود، از سال 91 تاکنون زباله های عفونی بیمارستان توحید محفظه سازی شده و در انبار بیمارستان نگهداری می شود.
وی اظهار کرد: ضمن تایید وزارت بهداشت، مرکز سلامت محیط و کار، این زباله ها برای امحاء نهایی به شرکت هایی که دارای دستگاه زباله سور صنعتی هستند ارسال می شود.
ابراهیمی با اشاره به اینکه مدیریت عملیات بی خطر سازی پسماندهای مراکز بهداشتی و درمانی، مطب ها، کلینیک ها و آزمایشگاه ها به بخش خصوصی تفویض شده است گفت: تمام زباله های مطب به وسیله دستگاه بی خطرسازی جمع آوری می شود.
وی یادآورشد: خوشبختانه تاکنون نتیجه تمام آزمایش ها، بهداشتی و سالم گزارش شده است و محیط زیست و دانشگاه علوم پزشکی بر آن نظارت می کنند.
به گفته وی زباله های بیمارستانی در دو محل شهر سنندج دفن و امحا می شوند.
وی دانشگاه علوم پزشکی استان را از حیث مدیریت پسماند بیمارستانی در سطح کشور جز دانشگاه های برتر کشور دانست. ابراهیمی با بیان اینکه یک دستگاه بی خطرسازی پسماندهای بیمارستانی برای شهرستان دهگلان خریداری شده است افزود: در حال حاضر دستگاه بی خطر سازی بیمارستان فجر مریوان غیر فعال است.
به گفته وی ادارات محیط زیست و منابع طبیعی، سازمان جنگلداری، آبخیزداری و مرتعداری استان، امور آب و شهرداری سنندج در راستای عملیات بی خطرسازی پسماندهای بیمارستانی نظارت و بازرسی های لازم را به عمل می آورند.
** تولید 177 هزار و 390 کیلوگرم پسماند در بیمارستان بعثت سنندج
مسوول واحد پسماند بیمارستان بعثت سنندج 70 درصد پسماندهای این بیمارستان را از نوع پسماند عادی و 30 درصد پسماندها را هم عفونی ذکر کرد و گفت: زباله اتاق عمل و بخش های ویژه اورژانس ها، ICU ، بلوک زایمان و بخش های ویژه جزو پسماندهای عفونی هستند.
حسین فیروزیار با اشاره به اینکه بر اساس آمارها در شش ماه سال جاری 177 هزار و 390 کیلوگرم پسماند در بیمارستان بعثت سنندج تولید و جمع آوری شده است افزود: در این مدت 71 هزار و 530 کیلوگرم پسماند عفونی، هفت هزار و 391 کیلو پسماند تیز و برنده، انواع سرنگ آنژیوکت، تیغ بیستوری، شیشه های نمونه گیری خون آلود، انواع لامپ، انواع پوکه های شکسته شیشه ای و 67 کیلوگرم زباله شیمیایی در بیمارستان بعثت سنندج تولید شده است.
فیروزیار، مسوول واحد پسماند بیمارستان بعثت سنندج میانگین ماهانه پسماند در مهر سال جاری را 697 کیلوگرم پسماندهای معمولی، 412 کیلوگرم پسماند عفونی، 24 کیلوگرم پسماند تیز و برنده و 23 کیلوگرم پسماند تشریحی (پاتولوژی، اتاق عمل، و جفت های زایمان) ذکر کرد.
همچنین در این مرکز بیمارستانی روزانه 700 گرم زباله ژنوتوکسیک زباله های شیمی درمانی، سرطانی، بخش آنکولوژی و 120 کیلوگرم زباله های دارویی و شیمیایی تاریخ گذشته تولید می شود. مسوول واحد پسماند بیمارستان بعثت سنندج مدیریت پسماندهای بیمارستانی را مهم ارزیابی کرد و بر بی خطرسازی و مدیریت پسماندهای عفونی در مبدا تولید تاکید کرد.
به هر حال با توجه به اینکه بخشی از پسماندهای بیمارستان را پسماندهای عفونی تشکیل می دهند در صورت نبود مدیریت و دفن نادرست پسماندهای عفونی در طبیعت سبب آلودگی خاک، آب و آلودگی چرخه مواد غذایی می شود و زندگی آبزیان را به خطر می اندازد.
اما فیروزیاری معتقد است زباله های بیمارستان بعثت سنندج کاملا مدیریت شده است و می گوید: تمام زباله های عفونی بیمارستانی در سه تست استاندارد و با رعایت نکات بهداشتی استریل می شود.
به گفته وی پسماندهای عفونی تیز و برنده در یک دستگاه هزار لیتری کاملا دیجیتال و بسیار پیشرفته و دمای 143 درجه و فشار 15 تا 18 پی اس ای در 55 دقیقه اتوکلاو بی خطرساز می شوند به گونه ای که هیچ نوع آلودگی در کیسه زباله باقی نخواهد ماند.
وی با اشاره به اینکه سوزاندن مواد پلاستیکی موجب تولید گازهای سرطانزا مانند گازهای دی اکسین و تولید مواد فوران می شود گفت: سوزاندن پسماندهای بیمارستانی منسوخ شده و مطمئن ترین و کم خطرترین روش، روش غیرسوز اتوکلاو است. با توجه به اینکه 70 درصد زباله های بیمارستانی مواد پلاستیکی پلیپروپیلینPP و پلی اتیلن PE است، سوزاندن این مواد منطقی نیست، سوزاندن مواد پلاستیکی منجر به تولید گاز کلر و در نتیجه بارش باران های اسیدی و سوزش گلو، آبریزش و تخریب نمای ساختمان ها می شود لذا در همین راستان این نوع زباله ها در استان کردستان به صورت اتوکلاو بی خطر می شوند.