مرگ دلخراش طبیعت مازندران زیر بار انبوهی زباله

به گزارش پسماند ایران، این روزها طبیعت مازندران حال و روز خوشی ندارد، نفس جنگل‌ها به‌ شماره افتاده و سرسبزی، طراوت و شادابی طبیعت سبز زیر زباله مدفون شده که چهره بدی از خود به‌جای گذاشته‌است.
در سال‌های اخیر با رونق گردشگری این موضوع نمود بیشتری پیدا کرده و با وجود اطلاع‌رسانی مختلف هنوز زباله‌ها در طبیعت مازندران از جمله دریا و جنگل جولان می‌دهد؛ زباله روی هم تلنبار می‌شود و کسی صدای مرگ دلخراش طبیعت را نمی‌شنود.
* حل مشکل زباله باید از خود مردم شروع شود
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در این‌باره در گفت‌وگو با فارس، گفت: در بحث طبیعت‌گردی با ملاک‌ها و معیارهایی که در حوزه اکوتوریسم، استفاده از طبیعت با حفظ محیط‌ زیست به‌گونه‌ای که هیچ خللی محیط زیست و منابع طبیعی وارد نشود، مطرح است.
مهران حسنی با بیان اینکه در حال حاضر طبیعت‌گردی که اتفاق می‌افتد این نگاه وجود ندارد، اظهار کرد: باید به‌سمتی رویم که گردشگران و آژانس‌های خدمات مسافرتی که در بخش اکوتوریسم فعال هستند به این مسئله توجه کنند.
وی با اشاره به اینکه موضوع حفظ منابع طبیعی اعم از تمام منابع خدادادی که در طبیعت وجود دارد، از جمله این موارد موضوع زباله است، ادامه داد: کسی که وارد طبیعت می‌شود نباید هیچ ردی از خود به‌جای بگذارد، به این معنا زباله‌هایی که گردشگر و مسافر به‌وجود می‌آورد باید همراه خود به محل دپوی زباله منتقل کند.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران تصریح کرد: تا زمانی‌که مردم در بحث زباله همت نکنند این مشکل حل نمی‌شود و نیروهای بسیاری باید پای کار بیاید تا این مشکلات برطرف شود.
حسنی خاطرنشان کرد: حفظ مسئولیت‌پذیری در مردم باید ایجاد شود تا بدانند یک طبیعت بیشتر نداریم، اگر استفاده غیرمنطقی از این موهبت خدادادی شود، به معنای سوءاستفاده از طبیعت است که نفر بعدی نتواند از این امکانات بهره‌مند شود.
وی با اشاره به اینکه وجود زباله، معضل بزرگی در طبیعت مازندران اعم از جنگل و دریا است، گفت: حس مسئولیت‌پذیری در مردم و گردشگر می‌تواند در طبیعت بدون زباله موثر شود.
* انتقاد از گذشتگان مشکلی را حل نمی‌کند
کارشناس مسئول آلودگی آب و خاک اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران در این‌باره در گفت‌وگو با فارس با تأکید بر مشارکت موثر مردم در حوزه مدیریت پسماند، اظهار کرد: هرچند براساس ماده هفت قانون مدیریت پسماندها، مدیریت اجرایی پسماندهای عادی در شهرها و حریم آنها برعهده شهرداری‌ها و در روستاها و حریم آنها برعهده دهیاری‌ها و در خارج از حوزه و وظایف شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برعهده بخشداری‌ها است اما نباید نقش و تأثیرات مهم مشارکت مردم را در این‌باره نادیده گرفت.
فربد فخاری بیان کرد: به‌طور حتم اگر مردم، به‌ویژه در مواردی از قبیل کاهش تولید و اجرای کامل تفکیک پسماند قبل از تحویل آن به کارگرانی که در جمع‌آوری و انتقال زباله به مراکز دفع فعلی فعالیت می‌کنند، همکاری‌های نکنند، در مدیریت اجرایی پسماند با مشکلات زیاد و آسیب به محیط زیست همراه می‌شود.
وی ادامه داد: در این راستا پیشنهاد می‌شود در یک برنامه زمان‌بندی تعریف شده، پس از ارائه آموزش‌های فرهنگی درباره تفکیک و کاهش زباله در مبدأ، با تعیین سرانه تولید زباله (به‌صورت تفکیک‌شده) برای هر فرد یا خانوار در استان (پس از بررسی‌های کارشناسی و سیر مراحل قانونی و نیز فراهم کردن امکانات مورد نیاز برای شهروندان) با گرفتن جریمه از افرادی که با توجه به شرایط ویژه استان، نه در تفکیک مشارکت می‌کنند و نه در میزان تولید آن محدودیتی برای خود قائل هستند، برخورد قانونی شود.
دبیر کمیته پسمانده اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران به اطلاع‌رسانی و ارائه آموزش‌های فرهنگی در زمینه حفظ محیط زیست، به‌ویژه با موضوع پسماند اشاره کرد و افزود: در این‎باره می‌توان از ظرفیت‌های صدا و سیما که با توجه به ماده 6 قانون مدیریت پسماندها در کنار سایر رسانه‌ها و دستگاه‌های آموزشی و فرهنگی نقش اطلاع‌رسانی را دارند، سازمان‌های مردم‌نهاد، دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی استفاده کرد.
وی اضافه کرد: در دانشگاه‌ها و مدارس نیز می‌توان متناسب با سطوح تحصیلی با اختصاص کتابی با موضوع محیط زیست و مدیریت پسماند و در مهدهای کودک با ارائه آموزش‌های تصویری در این زمینه اقدام کنند.
فخاری با بیان اینکه ما باید از هر فرصتی برای حفظ محیط زیست و تبیین ضرورت اجرای طرح‌های فوق به‌ویژه کاهش و تفکیک زباله در مبدأ استفاده کنیم، یادآور شد: پخش تصاویر مربوط به مراکز دفن زباله و اثرات نامطلوب آن بر محیط زیست و سلامت انسان و حیات وحش، برگزاری نمایشگاه‌های عکس محیط زیست با موضوع نمایش مناظر زیبای طبیعت و حتی نمایش تصاویر مربوط به اثرات نامطلوب انباشت و تخلیه زباله در طبیعت، بازدیدهای میدانی نمایندگان مردم و شوراها از این مراکز و برگزاری جلسات متعدد با مردم منطقه برای تبیین شرایط فعلی و ضرورت مشارکت مردم در این زمینه می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.
عضو کارگروه راهبردی مدیریت پسماند مازندران اضافه کرد: در این حوزه نباید فرصت را از دست داد، ما در حال حاضر نیز از برنامه‌های خود عقب مانده‌ایم، زیرا براساس ماده 4 آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها باید تا پایان سال 92 همه پسماندهای عادی به‎صورت تفکیک‎شده جمع‌آوری می‌شد و براساس ماده 193 قانون برنامه پنجم توسعه تا پایان سال چهارم برنامه (سال 94)، دفن پسماند در شهرهای شمالی و ساحلی و با جمعیت بیش از 20 هزار نفر ممنوع شد اما با توجه به شرایط فعلی در مدت زمان کوتاه باقی‌مانده امکان تحقق آن کمی دور از ذهن است.
فخاری با اشاره به اینکه به‌طور حتم امروز از گذشتگان انتقاد کردن نیز مشکلی را حل نمی‌کند، ما باید از تجارب گذشته برای ساختن آینده‌ای بهتر استفاده کنیم، گفت: پیشنهاد ما به شهرداران، دهیاران و بخشداران سراسر استان نیز این است که با توجه به شرایط ویژه استان و ظرفیت‌های بالقوه موجود و ضرورت امر، صرفاً منتظر برنامه‌ریزی و اجرای مدیریت پسماند از سوی مسئولان کشوری و استانی نبوده و براساس فرهنگ بومی مردم منطقه، نوع و کیفیت زباله‌های تولیدی، امکانات و تجهیزاتی که در اختیار دارند به‌صورت منطقه‌ای اما در جهت اجرای طرح جامع مدیریت پسماند استان عمل کرده و حداقل در شرایط فعلی، میزان پسماندهای تولیدشده و قابل انتقال به مراکز دفع شهری را کاهش دهند.
عضو کمیته تخصصی پسماند استان تصریح کرد: تأمین منابع اعتباری در بخش مدیریت اجرایی پسماند به‌ویژه بهینه‌سازی مراکز دفن فعلی و اجرای کامل طرح جامع مدیریت پسماند استان درباره تأمین منابع اعتباری موردنیاز، از آنجا که مازندران علاوه بر مدیریت اجرایی پسماندهای تولیدشده‌ای که مربوط به جمعیت اصلی و ساکنان غیربومی و فصلی آن است، ناگزیر وظیفه مدیریت بخش عظیمی از پسماندهای حاصل از ورود گردشگران و مسافران را نیز بر عهده دارد.
فخاری ادامه داد: پیشنهاد می‌شود علاوه بر برخورداری یا بهره‌مندی از اعتبارات استانی، اعتبارات ملی ویژه‌ای نیز به این استان اختصاص یابد، چرا که این استان و مواهب طبیعی آن متعلق به همه مردم کشور بوده، بنابراین لازم است، همه مردم با بهره‌گیری از این مواهب الهی و ظرفیت‌های گردشگری ملی، در حفظ و مدیریت آن به‌ویژه در بخش محیط زیست و مدیریت پسماند نیز، مشارکت داشته‌باشند.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: این موارد سبب‌ شده به‌دلیل تخصیص بخش قابل توجهی از اعتبارات استانی و شهرستانی به مدیریت روزانه پسماند، هنوز با گذشت نزدیک به یک دهه، طرح‌های جامع پسماند استان به‌دلایل کمبود اعتبارات به مرحله بهره‌برداری نرسد، در صورتی‌که تزریق منابع اعتباری در کنار مدیریت اصولی، مناسب و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند بخشی از مشکلات فعلی موجود در بخش مدیریت پسماندها را مرتفع کند.
فخاری اظهار کرد: جهت جبران بخشی از هزینه‌های مدیریت اجرایی پسماند در استان، به‌ویژه در بخش‌های عمومی، تشکیل صندوق استانی محیط زیست (پس از تصویب در مراجع قانونی و صدور دستورالعمل‌های مربوطه، گرفتن مجوز و یا درج در قانون مدیریت پسماندها یا با انجام اصلاحات در بخش تبصره یکی از مواد قانونی) و جمع‌آوری و انتقال بخشی از درآمدهای حاصل از ورود گردشگران در حوزه‌های مختلف از جمله درآمدهای مربوط به عوارض حمل و نقل جاده‌ای و عوارض مربوط به ورودی‌های مناطق مهم گردشگری، پارک‌های جنگلی، تله‌کابین‌ها، سواحل، پلاژهای شهرداری‌ها و محل‌های شنا، اماکن زیارتی و ... صرف هزینه در داخل استان برای موضوعات مرتبط با محیط زیست از جمله پسماند شود.
وی افزود: پیشنهاد دیگر ما این است هتل‌ها، متل‌ها، رستوران‌ها و مراکز تفریحی استان نیز با اختصاص مبلغی از درآمد خود به محیط زیست و انتقال آن به این صندوق در این حوزه مشارکت کنند که در مجموع ارقام قابل توجهی را نشان می‌دهد، به طور نمونه، اگر تنها چند درصد از درآمد حاصل، به صندوق مذکور منتقل شود، مبلغ قابل توجهی است.
کارشناس مسئول آلودگی آب و خاک اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران یادآور شد: برای الزام و اجرای کامل این پیشنهاد، نیاز به وضع قوانین خاص یا تصویب در کارگروه‌های مهم استانی از جمله کارگروه راهبردی مدیریت پسماند استان، دارد.
وی با تأکید بر اینکه به‌طور حتم پرداخت هزینه‌های اندک کنونی در این مسیر از صرف هزینه‌های بالای درمان در سال‌های بعد جلوگیری می‌کند، گفت: استفاده از ظرفیت‌های پسماند گردها در بخش تفکیک، یکی دیگر از ظرفیت‌های موجود در امر تفکیک زباله، پسماندگردها یا همان زباله‌دزدها است که به‌صورت سنتی و غیرمجاز، اقدام به جداسازی زباله‌ها می‌کنند و در ادامه با دریافت مبالغ ناچیزی، زباله‌های خشک و تفکیک شده را به دلالان و واسطه‌های این بخش تحویل می‌دهند، این افراد که به دو دسته تقسیم می‌شوند، افرادی‌ که یا در کوچه‌ها و خیابان‌ها با جست‌وجو در سطل‌های زباله به‌دنبال زباله‌های باارزش می‌گردند و در بسیاری از موارد به‌دلیل پاره کردن کیسه‌های زباله و رهاسازی شیرابه‌ها در سطح کوچه‌ها و خیابان‌ها، سبب آلودگی محیط اطراف می‌شوند.
کارشناس مسئول آلودگی آب و خاک اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران اضافه کرد: به‌دلیل پراکنده کردن زباله، جمع‌آوری و انتقال آن را نیز با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌سازد که در این‌باره لازم است از طریق مراجع قضایی و انتظامی با آنان برخورد شود.
عضو کمیته تخصصی پسماند استان درباره اقدامات اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران، گفت: این اداره‌کل براساس شرح وظایف سازمانی و به‌ویژه ماده 23 قانون مدیریت پسماندها در این حوزه که به‌صورت مستقیم، ناظر و مسئول حسن اجرای قوانین موجود است، با توجه به برنامه‌ها و اولویت‌های اعلام‌شده، علاوه بر تهیه برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی با موضوع پسماند و پخش آن در صدا و سیمای مرکز مازندران و برگزاری همایش‌های مختلف در این زمینه، به‌ویژه با حضور اصحاب رسانه، نهادهای اجتماعی و سازمان‌های مردم‌نهاد و استفاده از ظرفیت اجرایی و توانمندی‌های این قشر تأثیرگذار که مطمئناً نقش مهمی در مدیریت بهینه پسماند داشته و حفاظت از محیط زیست نیز قطعاً بدون همکاری این نهادها ممکن نبوده و در ادامه با بهره‌گیری از کارشناسان متخصص در این حوزه، علاوه بر نظارت کامل بر تمامی پروژه‌‌های مرتبط با پسماند درباره نظارت بر شیوه مدیریت اجرایی پسماندهای عادی نیز تا زمان اجرای کامل پیشنهادات ارائه‌شده، به‌ویژه اجرای کامل طرح جامع مدیریت پسماند استان با تأکید بر جمع‌آوری،حمل مناسب و بهداشتی زباله‌ها با استفاده از خودروهای مناسب به مراکز دفع، محصور کردن کامل این مراکز، استفاده از روش‌های بهداشتی و مناسب دفن، استفاده از کارشناسان متخصص و کارآزموده در این مراکز، جمع‌آوری و کنترل مناسب شیرابه‌ها و انتقال آن به مخازن نگهداری و مجهز شدن این مراکز به سیستم‌های تصفیه شیرابه، با بازدیدها و پایش‌های مستمر از این مراکز اقدام کند.
فخاری ادامه داد: بی‌تردید در صورت مشاهده تخلف و سهل‌انگاری در رعایت الزامات زیست‌محیطی، اداره‌کل حفاظت محیط زیست با عوامل مربوطه برخورد می‎کند که البته در همین زمینه نیز، به‌دلیل عدم رعایت ملاحظات زیست‌محیطی در برخی از این مراکز، اقدامات و پیگیری‌های قضایی و حقوقی را در مقاطع مختلف انجام داده که در برخی موارد منجر به صدور آرای کیفری برای مسئولان مربوطه شده و البته این پیگیری‌ها و نظارت‌ها که از وظایف ذاتی سازمان حفاظت محیط زیست است که همواره ادامه دارد.
وی در مورد اجرای کامل طرح جامع پسماند و بهره‌برداری از پروژه‌های مرتبط ، اظهار کرد: اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران که دبیرخانه کارگروه راهبردی مدیریت پسماند استان نیز در آن مستقر است به‌طور مستمر در جلسات کارگروه استانی در حال پیگیری موضوع برای راه‌اندازی پروژه‌های نیمه‌تمام این طرح جامع است، امیدواریم با اختصاص اعتبارات مورد نظر، این پروژه‌ها که بهره‌برداری از آن می‌تواند نقش بسیار مهمی در کاهش حجم زباله‌ها و مدیریت اجرایی پسماند استان داشته باشد، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بهره‌برداری برسد.
دبیر کمیته پسماند اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران با بیان اینکه بهره‌برداری از کارخانه کمپوست بهشهر با ظرفیت 250 تن در روز به‌عنوان نخستین پروژه مهم تعریف شده در طرح جامع پسماند استان، که برای مدیریت پسماند شهرهای بهشهر، نکا، گلوگاه، خلیل‌شهر و رستم‌کلا (شرق استان) تعریف شده که بسیار حائز اهمیت بوده، افزود: در کنار استفاده از سایر روش‌های تکمیلی مدیریت اجرایی پسماند و توجه به استفاده از کارشناسان متخصص و کارگران آموزش‌دیده جهت راهبری مناسب کارخانه، می‌تواند مشکل چند دهه این مناطق را برطرف کند.
فخاری اضافه کرد: فاز نخست این کارخانه در مهر ماه سال 94 با حضور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به بهره‌برداری رسیده و در حال حاضر با پذیرش 80 تن زباله در حال فعالیت است و امیدواریم در فاز بعدی با حداکثر ظرفیت خود یعنی 250 تن در روز به فعالیت بپردازد. وی با اشاره به اینکه درخواست ما از مردم استان، مسافران و گردشگران این است در این راستا همکاری‌های لازم را با مدیران اجرایی پسماند و محیط زیست داشته‌باشند و علاوه بر تفکیک زباله‌ها، از رهاسازی پسماندها در طبیعت، مجاورت دریا، رودخانه‌ها و حاشیه جاده‌ها خودداری کرده و آن را به نزدیک‌ترین ایستگاه جمع‌آوری زباله‌ها انتقال دهند، تصریح کرد: بسیاری از زباله‌ها در مناطقی رها می‌شود که در محدوده تعیین‌شده برای جمع‌آوری پسماندها نبوده و از آنجا که مدیران اجرایی پسماند به این مناطق دسترسی ندارند زباله‌ها به حال خود رها شده و در برخی مواقع در اثر پاره شدن و انتشار زباله‌ها توسط حیوانات وحشی به محیط اطراف سبب پراکندگی آن می‌شود. کارشناس‌مسئول آلودگی آب و خاک اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران در پایان گفت: برخی از افراد نیز بدون اطلاع از عواقب آتش زدن زباله‌ها در فضای آزاد و یا دفن غیربهداشتی پسماندها موجب می‌شود که به‌ویژه در حالت اول با انتشار دود حاوی گازهای خطرناک و استنشاق آن، سلامت خود و سایر افرادی که در معرض استفاده از آن قرار دارند را به‌شدت تهدید کرده و موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم کنند. به گزارش فارس، بی‌تردید هر تغییری از خود انسان شروع می‌شود، اگر قصد داریم همچنان طبیعت سبز و شاداب مازندران ماندگار باشد باید همه ما در این راستا همکاری لازم را داشته‌باشیم و فرهنگ درست در ارتباط با حفظ و حراست از طبیعت نهادینه شود تا آیندگان نیز بتوانند سهمی در برخورداری از موهبت‌های الهی داشته‌باشند.

منبع : خبرگزاری فارس از شهرستان ساری