نیروگاه‌های زباله‌سوزی، راهکاری برای تبدیل زباله به برق پاک

گسترش سکونتگاه‌ها و افزایش جمعیت نیز خود موجب افزایش تولید پسماند و ایجاد معضلات زیست محیطی می شود و عدم مدیریت صحیح آن مشکلات زیادی را ایجاد می نماید. دفع زائدات جامد شهری، به‌عنوان آخرین حلقه از مدیریت پسماند جامد و مهمترین عامل در کاهش اثرات و خطرهای زیست محیطی شناخته می‌شود.
منظور از دفع زباله، پاک کردن زباله از محیط زندگی انسانی و یا تبدیل آن به موادی است که دیگر خاصیت مواد زاید را نداشته باشند. این مرحله از مدیریت از نظر زیست محیطی اهمیت دارد، زیرا استفاده از روش‌های مناسب برای دفع زباله، از بروز مشکلات متعدد و ایجاد انواع آلودگی‌ها تا مدت طولانی جلوگیری می‌کند. آلایندگی‌های آب، خاک و هوا ناشی از عدم مدیریت بهینه و مناسب در دفع زائدات، که بعضاً دارای برد فرا منطقه‌ای نیز بوده، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان زیست محیطی، قرار گرفته است. برای این منظور فن‌آوری‌های مختلف و متعددی از گران تا ارزان، از پیچیده تا ساده و با کیفیت‌های مختلف پیشنهاد شده است، که سامانه‌های زباله‌سوزی، مراکز دفن مهندسی زباله‌ها‌ هاضم‌های خشک از جمله این مواد هستند که هر یک دارای ویژگی‌ها و نقاط قوت منحصر به فرد خود هستند، در ایران سالانه حدود 20 میلیون تن پسماند جامد شهری تولید می‌شود.
زائدات جامد شهری در ایران دارای رطوبت متغیر (از حدود 35 تا 60 درصد) بسته به منطقه و فرهنگ مردم آن و مواد فسادپذیر به میزان زیاد (از حدود 40 تا 80 درصد) است که پتانسیل خوبی برای بهره‌گیری از فن‌آوری‌های مختلف فراهم می‌نماید. متأسفانه با تمام پیشرفت‌های علمی و فنی کشور، هم‌اکنون دفع زائدات جامد به طریق مناسب اصولی و علمی یک نیاز مطرح می‌شود. صرف هزینه‌های بسیار بالا، عدم درآمد زایی، توزیع آلاینده‌های زیست محیطی، عدم به‌کارگیری فن‌آوری‌های روز دنیا و از جمله مسائل و مشکلات موجود سیستم مدیریت پسماند شهری در ایران است.
یکی از فناوری‌های مناسب برای کشور جهت استفاده مفید از زباله‌های شهری به‌عنوان یک فرصت برای رفع معضل پسماند استحصال انرژی از آنها در قالب نیروگاه‌های زباله‌سوزی است: سوزاندن کنترل شده و صنعتی مواد زائد جامد با اهداف کاهش حجم، منجر به احیای انرژی و گرما می‌شود. زباله‌سوزی اساساً شکلی از فرآیندهای شیمیایی است که شامل اکسیداسیون سریع مواد می-باشد زباله‌سوزها از قدیمی‌ترین و معتبرترین روش‌های امحای زباله است. در حال حاضر سالانه بیش از 100 میلیون تن زباله در سطح جهان در زباله‌سوزها سوزانده می‌شوند. از این مقدار بیش از 60 میلیون تن از نوع توده‌سوز، بیش از 25 میلیون تن RDF سوز (پسماند با ارزش حرارتی بالا) هستند. ظرفیت نیروگاه‌های زباله‌سوز در دنیا بیش از 4000 مگاوات است.
از جمله مزایایی مهم نیروگاه‌های زباله‌سوز میتوان از بین بردن ترکیبات آلی تجزیه‌پذیر، استفاده از سطح زمین کمتر در مقایسه با روش دفن زباله (در کشورهایی که با مشکل کمبود زمین مواجهند)، کاهش حجم مواد قابل احتراق در شرایط طراحی درست سیستم زباله‌سوز، کاهش وزنی زباله تا 75 درصد و تقلیل وزن آن تا 90 درصد از زائداتی که باید به محل دفن زباله انتقال یابند، امکان کنترل مقدار متفاوتی از زائدات جامد در زباله‌سوز، شرایط دفن ساده‌تر خاکستر و باقیمانده‌های ناشی از فرآیند زباله‌سوزی امکان استقرار کارخانجات زباله‌سوز در محدوده‌های شهری یا مجاورت آنها، به لحاظ هزینه‌های حمل و نقل زباله میتواند در هزینه‌های صرفه‌جویی شود و امکان باز طراحی نیروگاه‌های زباله‌سوز با در نظر گرفتن تجهیزات جمعیتی که در آینده وجود دارد. امکان تامین حرارت در جوامع شهری همچون آنگونه که در کشورهای اروپایی انجام شده علاوه بر تولید برق نیز میسر است.
به‌طور کلی 15درصد از هزینه‌های احداث نیروگاه‌های زباله‌سوز را هزینه‌های مربوط به تجهیزات کنترل آلاینده‌ها تشکیل می‌دهد که در صورت توجه به این تجهیزات و انتخاب دقیق آنها و همچنین وضع استانداردهای مناسب جهت آلایندگی این نوع نیروگاه‌ها، با توجه به روند افزایش جمعیت، آتیه بسیار خوبی را برای افزایش روز افزون میزان اجتناب‌ناپذیری این طلای سیاه با تغییر نگرش عمومی در تبدیل یک تهدید به فرصت برای توسعه روز افزون کشور با تکیه بر جدیت در اجرایی کردن طرح‌های اقتصاد مقاومتی است.
نیروگاه‌های زباله‌سوز علاوه بر بازیافت انرژی بصورت انرژی حرارتی و برق انتشار آلاینده‌های کمتری دارند در حال حاضر حدود 1600 نیروگاه تبدیل زباله به انرژی در 35 کشور جهان وجود دارد. حدوداً 10 درصد زباله جامد شهری در کل جهان به‌وسیله نیروگاه زباله‌سوز امحا می‌شوند که این مقدار با توجه به قوانین زیست‌محیطی و پیشرفت تکنولوژی در حال رشد است گسترش نیروگاه‌های زباله‌سوز با توسعه چشمگیر فنآوری طراحی و ساخت آن همراه بوده است، به صورتی که انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی از نیروگاه‌های زباله‌سوز مدرن در مقایسه با نیروگاه‌های قدیمی به‌شدت کاهش یافته است.

دکتر سیدمحمد صادق‌زاده، مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو ایران (سانا)