آیا اجرا این شیوه نامه در شهرهای ایران الزامی می باشد و ضمانت اجرایی آن چیست؟
قانون مدیریت پسماند در سال 83 تصویب شده است و 12 سال از آن می گذرد و متاسفانه هنوز نتوانستیم 30 درصد ظرفیت قانون مدیریت پسماند را در کشور اجرا کنیم و این ضعف بر می گردد به خود شهرداری ها و بخشی ام بخاطرعدم نظارت ها بوده است. دراین شیوه نامه دقیقا ماده 16 ضمانت اجرایی شهرداری ها را تعیین کرده است. بخشی از شهرداری ها از ظرفیت قانون استفاده می کنند و بخشی هم استفاده نمی کنند و اهمیتی هم به بحث مدیریت پسماند نمی دهند و بخاطر همین است که ما پسماند را هنوز به صورت رهاسازی داریم و یا در لندفیل های غیر بهداشتی داریم دفن می کنیم. در آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها مشاهده می نماییم اشاره دارد مراکز استان ها و همچنین شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر تا پایان سال 1390 و در سایر شهر ها و روستاها تا پایان سال 1392 ، همه پسماندهای عادی را به صورت تفکیک شده جمع آوری نمایند.
ماده 8 قانون مدیریت پسماند نیز تاکید دارد که شهرداری ها می توانند هزینه تولید پسماند را که شامل پسماندهای عادی و پسماندهای ساختمانی است را از تولید کنندگان بگیرند ، پس برای اجرای این کار منابع مالی هم دقیقا مشخص شده است. حال اگر در بعضی از شهرها شوراها سیاسی کاری می کنند و این بهای پسماند را تخفیف میدهند یا نمی گیرند بحث جدای خودش را دارد.
مساله مهمتر به نظر من در مدیریت پسماند افرادی که صلاحیت علمی و تخصصی این کار را داشته باشد بسیار کم داریم و جابه جایی های مدیریتی بیشتر بر اساس تصمیم گیری سیاسی است. و نکته مهم اینست افرادی که برای مدیریت سازمان های مدیریت پسماند صلاحیت و تخصص دارند به کار گمارده شوند و نه براساس تصمیم گیری سیاسی شوراها انتخاب شوند ما بیشترین ضربه را از این قسمت داریم می خوریم و تا زمانی که افراد توسط تخصص و تعهدشان در این پست ها قرار نگیرند مطمئن باشید شیوه نامه ذخیره سازی پسماند خشک اجرایی نخواهد شد .
مهندس باجول می گوید : قانون دست ما را باز گذاشته است ماده 16،8 آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند دقیقا موظف کرده است شهرداری ها این کار را انجام دهند.
همانطور که دربحث آب در مصرف بهینه آب و صرفه جویی آب هشدار داده اند و بارها گفته شده است در مصرف آب دقت کنید الان با خشکسالی های روبرو شده ایم که هزینه های بسار سنگینی برای جبران آن باید داده شود.
در مورد مدیریت پسماند هم در سال های نچندان دور باید برای آلوده شدن آب ها مثل شهرهای شمالی، جنوبی و حتی مرکزی و آلوده کردن خاک ومنابع در اختیار داریم هزینه های سنگینی را بدهیم.
مدیرعامل سابق سازمان مدیریت پسماند اصفهان می گوید :ما منابع محدودی داریم که اگر این منابع محدود را درست مدیریت نکنیم قطعا با مشکلات عدیده ای روبرو خواهیم شد.چند سال پیش مقام معظم رهبری به عنوان یک وظیفه شرعی وقانونی در امور محیط زیست تکلیف کردند در و حال اگر کسی قصور می کند باید با آن قطعا برخورد کنند.
همانطور که در قوانین راهنمایی و رانندگی برای نبستن کمربند ایمنی جریمه 30 هزار تومانی مشخص شده و بستن کمربند برای مردم تبدیل به یک فرهنگ شده است بحث های جداسازی و ذخیره سازی به یک فرهنگ و سپس به یک قانون تبدیل شود و در کنار آموزش از ظرفیت های قانونی استفاده کنیم.
وی افزود : با توجه به اینکه نوع مصرف وفرهنگ مردم به سمت استفاده از مواد مصرفی بسته بندی خشک پیش می رود و آنالیزپسماندها نشان می دهد 30 _ 35 درصد پسماندها در کشور پسماند خشک است کاری جزء جداسازی از مبداء نداریم و برای حمل و دفن این نوع پسماندها هزینه های بسیار زیادی صورت می گیرد و قطعا اگر قانون را اجرا کنیم می توانیم در هزینه جمع آوری ،انتقال و دفنمان کاهش بسیار چشمگیری داشته باشیم و صرفه اقتصادی و تولید کار داشته باشیم.
_ عضو کمیته فنی بازرگانی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور می گوید : روزانه 45 تا50 هزار تن پسماند عادی در ایران تولید می شود و آماری دقیقی متاسفانه در مورد پسماندهای ساختمانی نداریم و شاید ده ها هزار تن پسماند ساختمانی تولید می شود و اگر برنامه ریزی و مدیریت مناسب نداشته باشیم با چالش های خیلی بزرگی روبرو خواهیم شد والان هم درگیرش شده ایم در شهرهای شمالی مشکلاتی که شیرابه برای شهرهای شمالی ، رودخانه ها و دریا بوجود آورده است و به این نکته باید توجه گردد یک لیتر شیرابه می تواند 10هزار لیتر آب سالم را از بین ببرد و یک تن پسماند نزدیک به 200_300 متر مکعب گاز متان که دومین گاز آلاینده لایه ازن است را در یک فرآیند چند ساله تولید کند.
وی همچنین معتقد است : الان مدیریت پسماند می گوید آن چیزی که از زمین گرفته می شود باید بصورت طبیعی به خود زمین برگرداننده شود و اگر ما نتوانیم این تفکر را داشته باشیم که از زمین داریم منابع می گیریم و در قبال منابعی را که می گیریم باید موادی را به زمین برگردانیم که جلوی چرخه اکوسیستم طبیعی زمین رو نگیرد و اگر ما نتوانیم این موارد را اجرا کنیم سیلی محکمی از طبیعت خواهیم خورد.
- چرا قانون مدیریت پسماند که در سال 83 تصویب شده است شیوه نامه مرتبط به آن بعد از 12 سال ابلاغ می شود؟
ازمسئولین مرتبط که مسئولیت دارند باید در مورد این موضوع سوال کرد وقتی قانون صراحت دارد و مجلس تصویب کرده است و بر اساس بند 50 قانون اساسی است و همه سازمان های عمومی و غیرعمومی ، اشخاص حقیقی و حقوقی، نهادهای دولتی وغیر دولتی را موظف کرده است، قانون مدیریت اجرایی پسماندها نیازی به قوانین دیگری ندارد واگر چهارچوب این قانون را رعایت کنیم می توانیم موفق باشیم.
متاسفانه به خاطر تغییرات ساختاری که بوجود می آید افراد بر اساس سلایق شخصی تغییر پیدا می کنند اینها ضربه سنگینی به مدیریت وارد می کند.
و باید انشاءالله قوانینی تصویب شود که یک فرد نتواند وقتی در راس مدیریت یک مجموعه قرار می گیرد نیروهای متخصص و کارآمد در آن را مجموعه تغییر دهد.
_ با توجه به چارت های سازمانی مختلف سازمان های مدیریت پسماند در ایران اجرا شیوه نامه فوق وظایف معاونت فنی ،اجرایی یا فنی اجرایی است؟
وزارت کشور باید چارت مشخص و سازمانی ثابتی را برای مدیریت پسماند در نظر بگیرد و تا زمانی که چارت مشخصی نداشته باشیم شهرداری ها بر اساس سلایق چارت را تعریف می کنند و این که چارت های مختلف با سلایق مختلفی داشته باشیم طبیعتا مشکلاتی در اجرا پیش خواهد آمد ولی در اجرا موضوع فوق معاونت های اجرایی می توانند موثر باشند.
- چرا در این شیوه نامه در مورد ساماندهی دورگردان ضایعاتی توضیحاتی داده نشده است نظرتان در مورد ساماندهی دورگردان ضایعاتی چیست؟
دورگردها براساس تعریفشان باید ساماندهی شوند هرگونه رسمیت دادن به این سازمان های غیر رسمی می تواند مشکلات زیست محیطی و بهداشتی برای شهرها ایجاد کند چون این دور گردها ضایعات جمع آوری را در کارگاه ها و گاراژهای غیر مجاز بصورت سنتی و غیرتخصصی بازیافت می کنند و مجدد مواد بازیافتی را به چرخه برمی گردانند و مشکلات عدیده زیست محیطی را بوجود می آورند.
ساماندهی دورگردها در قالب سازمان غیر رسمی نمی تواند باشد ولی می توان از ظرفیت اینها در مدیریت اجرایی استفاده شود .یعنی اینها را به عنوان یک شغل تحت نظارت شرکت های خصوصی با ضوابط قانون مدیریت پسماند باید اداره کرد.
وی اظهار داشت: در برخی از کلانشهرها مشاهده می شود این دورگردها هجوم می آورند به باکس های زباله و صحنه های بسیار زشتی را ایجاد کرده اند و تعداد این افراد دورگرد هم بسیار زیاد شده است و این ها ناقل بیماری برای خودشان و مردم هستند و مشکلاتی را برای جامعه شهری بوجود می آورند.
به این نکته دقت شود اگر قرار است از افراد دورگرد استفاده شود در قالب شرکت ها و ساماندهی بخش خصوصی با آرم ، لباس و رعایت موارد بهداشتی باشد و اگر غیر این باشد خودمان به رسمیت دادن سازمان های غیر رسمی در دل سازمان ها کمک کرده ایم و این فعل، مشکلات و چالش های زیادی را می تواند برای ما بوجود آورد.
