پسماند ایران : زباله هر چند بد‌بو، بد‌منظره و چندش‌آور است، اما با تمام این‌ها آنقدر می‌توان از آن پول درآورد که به طلای کثیف مشهور است و طبق اذعان علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره این طلای کثیف در کشورمان مافیا شکل گرفته‌است. مافیای آشغال! بله درست متوجه شدید؛ مافیای آشغال در کشورمان آنچنان قدرتمند است که به چالش جدی سازمان حفاظت محیط‌زیست تبدیل شده‌است؛ چالشی که این‌بار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست سلاجقه دولت سیزدهم از حل شدنش خبر داده‌است. به گفته وی دولت باند مافیایی مدیریت پسماند را متلاشی کرد، در حالی که طبق اظهارات صریح سلاجقه، مدیریت پسماند کشور به یک باند مافیایی با سرمایه‌ای کثیف تبدیل شده‌بود.
«مافیای زباله روزانه ده‌ها میلیارد تومان درآمد دارد.» این را رضا حاجی‌پور، نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی گفته‌بود تا نشان دهد ماجرای مافیای پسماند و شبکه‌ای که تشکیل داده‌اند، پیچیده‌تر از تصاویر تکراری کودکان زباله‌گردی است که در گوشه و کنار شهر تا کمر در سطل‌های زباله خم شده‌اند تا نانشان را از میان آشغال‌ها بیرون بکشند و طلای کثیف را به پای پیمانکارانی بریزند که در ازای هزینه‌ای بخور و نمیر زندگی آن‌ها را به زباله و زباله‌گردی گره زده‌اند. مشابه جمله این نماینده مجلس را بار‌ها از زبان اعضای وقت و اعضای پیشین شورای شهر تهران شنیده‌ایم. به طور نمونه محسن هاشمی، رئیس سابق شورای شهر تهران گفته‌بود: «مافیای زباله با استفاده از کودکان کار، کارتن‌خواب‌ها، مهاجران و کارگران محروم، مانع جدی اجرای «طرح جامع پسماند» است.»
حالا هم که رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به وجود این مافیا اذعان کرده‌است. از همه بدتر اینکه بخش عمده‌ای از پیچیده‌شدن کلاف سردرگم ساماندهی پسماندها به فعالیت گسترده همین مافیا باز می‌گردد.
مافیا مانع حل معضل ۲۰ ساله پایتخت
پیش از این نیز اقبال شاکری، عضو مجمع نمایندگان استان تهران در مجلس شورای اسلامی در مورد جمع آوری روزانه به اندازه ۳۵ هواپیمای بوئینگ پسماند در تهران گفته‌بود: «موضوع پسماندها بیش از ۲۰ سال معضل اصلی پایتخت بوده‌است و متأسفانه مافیای زباله نمی‌گذارد این مسئله سر و سامان بگیرد. مافیای زباله به گونه‌ای روی درآمد حاصل از زباله‌ها چنبره زده‌است که این تهدید با ظرفیت فرصت‌بودن همچنان در جایگاه یک تهدید باقی مانده‌است.»
طبق تأکید نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی سوء‌استفاده از انواع پسماندها اجازه بهره‌برداری به سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط با این فرصت را نمی‌دهد، تلاش‌های شهرداری در این راستا تاکنون نتایج مثبتی نداشته‌است!
دو سال پیش بود که محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران در یادداشتی با تأکید بر اینکه معضل پسماند در ایران «گره کور» و «آفت رو به رشد» است نوشته‌بود: «هدف طرح جامع پسماند، کاهش نسبت زباله‌تر و کم‌ارزش، تبدیل زباله به فرآورده بازیافتی، کمپوست و سوخت برای تأمین برق است تا دورریز‌های باقیمانده، دخالت انسانی و آسیب‌های اجتماعی در چرخه زباله به کمترین میزان برسد.»
از نگاه هاشمی دو مانع اصلی بر سر دستیابی به چنین هدفی «مافیای زباله» و «روزمرگی مدیریت شهری» هستند: «مافیای زباله با استفاده از کودکان کار و اتباع خارجی، کارتن‌خواب‌ها و کارگران محروم، علاوه بر مسائل زیست‌محیطی و تهدید سلامت جامعه، موجب بروز آسیب‌های اجتماعی نیز شده‌است. مانع دوم نیز روزمرگی مدیریت شهری و عدم جسارت برای ایجاد تحولی بنیادین در سیستم پسماند شهری است.»
روابط پنهانی پیمانکاران و مافیای آشغال
جمع‌آوری زباله‌های پایتخت به وسیله پیمانکارانی انجام می‌شود که با شهرداران هر منطقه قرارداد دارند. شواهد فراوان نشان می‌دهد که نظارت دقیقی بر فعالیت این پیمانکاران وجود ندارد و مسئولان نیز بار‌ها به این مسئله اعتراف کرده‌اند.
گردش مالی تجارت زباله چندین هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. تنها گردش مالی پسماند خشک در شهر تهران چیزی حدود ۳ هزار میلیارد تومان در سال است که ۷۰ درصد این میزان، سهم جمع‌آوری غیررسمی پسماند است.
طبق نتیجه پژوهشی که در سال ۱۳۹۷ تحت عنوان «یغمای کودکی» انجام شد، تعداد زبالهگردها در تهران ۱۴ هزار نفر است که ۴ هزار و ۷۰۰ نفرشان کودک هستند.
این پژوهش نشان می‌داد که ۴۰درصد این کودکان بی‌سواد مطلق هستند، ۳۷درصدشان ترک تحصیل کرده‌اند، ۶۲ درصدشان بدون دستکش زباله‌ها را می‌گردند و میانگین کارشان نیز روزی ۵/۱۰ ساعت است.
چرا به اینجا رسیده‌ایم؟
مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران در این‌باره معتقد است که نبود سیاستگذاری‌های درست که از سوی شهرداری در مدیریت پسماند صورت گرفته ما را به اینجا رسانده‌است. ما هم‌اکنون با طیف وسیعی از غیر‌مجاز‌ها که زباله‌ها را جمع می‌کنند و از سوی پیمانکاران شهرداری مدیریت می‌شوند، مواجهیم. اکنون می‌خواهیم قرارداد‌های جدید را تنظیم کنیم تا ایستگاه‌های میانی مدیریت پسماند ایجاد شود تا کل زباله‌ها دست پیمانکار باشد، چراکه معتقدیم باید برون‌سپاری انجام شود. در گذشته اشتباه سیاستگذاری وجود داشت و این مافیا ماحصل آن است. هنر ما این است که سه جنبه زیست‌محیطی، اقتصادی و مکانیزاسیون روش‌های جمع‌آوری را با هم جلو ببریم. شهردار تهران هم این موضوع را مورد توجه قرار داده و اعلام کرده‌بود «کودکی که قدش به اندازه مخزن زباله نیست، اما تا کمر در آن فرو می‌رود و غلت می‌زند، مشخص است که شبکه مافیایی پشت او قرار گرفته است.»
دعوا بر سر مالکیت پسماند!
علاوه بر این، سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم از چنین موضوعی شکایت داشت و پیش از این گفته‌بود «متأسفانه پسماند در کشور به باند‌های مافیایی تبدیل شده‌است که برای مهار و کنترل آن باید دستگاه قضایی ورود کند تا بتوانیم آن را به ارزش افزوده برای تمام مردم تبدیل کنیم. رئیس‌جمهور هم بر این مسئله تأکید فراوان دارد.»
طبق اظهارات وی هنوز بر سر مالکیت پسماند دعوا است و با وجود مافیا پشت این پول کثیف اجازه کار در این زمینه داده نمی‌شود.
به گفته سلاجقه از ۶۰ سال قبل پسماند در جنگل‌های سراوان جمع‌شده و هر روز هم به میزان آن افزوده می‌شود که همین امر تمام منابع آب و خاک را از بین برده‌است، اما هنوز بر سر مالکیت پسماند دعوا است و با وجود مافیا پشت این پول کثیف اجازه کار در این زمینه داده نمی‌شود.
طبق توضیحات معاون رئیس‌جمهور یک برنامه چهار ساله برای پسماند شمال کشور در نظر گرفته شده‌است و اکنون برای رفع مشکل کوه پسماند سراوان رشت هر هفته در سازمان جلسه برگزار می‌شود. در مشهد زباله اسنپی است و در هر ساعتی با یک تماس زباله‌ها تحویل کارخانه بازیافت و در نهایت تبدیل به محصول می‌شود، بنابراین در نظر داریم این شیوه را در کشور اجرا کنیم.
حالا رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در آخرین اظهاراتش به عنوان سخنران پیش از خطبه نماز جمعه تهران با تأکید بر اینکه مدیریت پسماند کشور به یک باند مافیایی با سرمایه‌ای کثیف تبدیل شده‌بود، گفته که دولت سیزدهم این باند مافیایی را متلاشی کرده‌است. با وجود این، اما با عنایت به سود میلیاردی طلای کثیف برای باند‌های مافیایی و با وجود نفوذی که این مافیا در نهاد‌های درگیر ماجرای پسماند همچون محیط‌زیست و شهرداری دارد، بعید به نظر می‌رسد مافیای پسماند متلاشی شده‌باشد.
منبع : روزنامه جوان
